جستاری بر مبانی حکمرانی متعالی در خطبه فدکیه حضرت زهرا(س)

فدک با استناد به آیه ۲۶ سوره اسراء «و آت ذا القربی حقه و المسکین و ابن السبیل و لا تبذر تبذیرا» ملک حضرت زهرا(س) بود که پس از رحلت پیامبر(ص) و با هدف غصب حکمرانی امام علی(ع)، توسط حاکمان وقت از حضرت پس گرفته شد. حضرت زهرا(س) پس از غصب آن، خطبه ای را در راستای دفاع از حق، ولایت و دشمن شناسی در میان انصار و مهاجرین ایراد نمودند که به خطبه فدکیه مشهور گردید. از این رو ضرورت تبیین آن با توجه به جایگاه والای حضرت زهرا(س) و درون مایه قوی و غنی خطبه فدکیه، نقش مهمی را در ترسیم ولایت و حکمرانی متعالی ایفا می کند. نتایج پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف دستیابی به الگوی حکمرانی متعالی با استناد بر خطبه فدکیه نشان داد که برای تحقق یک حکومت الهی، به مولفه هایی نیاز است که پایه های آن حکومت را شکل می دهد. این مولفه ها در کلام حضرت زهرا(س) اهدافی را دنبال می کند، که علاوه بر آرامش دنیوی، سعادت اخروی را نیز تامین می سازد. ایشان برای تبیین این مولفه ها، ابتدا به حاکمیت قرآن اشاره می نماید، که دلالت بر این امر می کند که هر حکومتی برای پیشرفت، حفظ قدرت و استقلال خویش، نیازمند قوانینی است که این قوانین در حکمرانی متعالی، مبتنی بر احکام و شریعت الهی است که تمام نیازهای بشری را تامین می کند. حضرت زهرا(س) در ادامه به حاکمیت و اهمیت رهبری و ضرورت این رکن جهت تحقق اهداف الهی و سعادت جامعه در سایه رهبری امام معصوم(ع) اشاره می کند. سپس با تبیین اخلاق و ولایت محوری، به نقش و جایگاه این مولفه در تعالی جامعه اسلامی می پردازد، تا بدین وسیله عدالت محوری که از ارکان مهم و اصلی هر حکومتی است را نشان دهد. همچنین با ترسیم نقش دشمن شناسی در تحقق جامعه الهی، مهم ترین مبانی حکمرانی متعالی را برای همگان روشن می سازد.

کلیدواژه ها:

حکمرانی متعالی ، حضرت زهرا(س) ، خطبه فدکیه ، عدالت محوری ، دشمن شناسی ، ولایت