واکاوی حدیث موضوع در آثار رجالی سده های سوم و چهارم هجری قمری

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 140

فایل این مقاله در 42 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HADITH-16-1_003

تاریخ نمایه سازی: 27 مرداد 1403

چکیده مقاله:

حدیث موضوع، واقعیتی است که در میراث حدیثی مسلمانان وجود داشته و پیوسته درباره تاریخچه پدید آمدن، انگیزه ها و قالب های تحقق آن بحث شده است. ضرورت کاربست رویکرد درزمانی در تحلیل آنچه به حدیث موضوع یاد شده، می تواند درک جامعی از تحولات رخ داده در مورد آن را در سده های نخستین نمایان سازد. حدیث موضوع، سهل و ممتنعی است که همچون اسرائیلیات به رغم وضوح ابتدایی، در مرحله کشف مصادیق، کار را برای پژوهشگران فرسایشی می کند. مقاله حاضر تلاش کرده است تا با جست وجو در کتب رجال و جرح و تعدیل سده های متقدم هجری، شبکه ای از اصطلاحات دلالت کننده بر وضع حدیث به صورت صریح و کنایی را استقصا کند و در مرحله بعد با یادکرد تحولات بنیادین در عالم حدیث، گفتمان های شکل گیری این اصطلاحات را به قدر کفایت نمایان سازد؛ پدیده هایی که هریک به نوبه خود بستر پدیداری حدیث موضوع را بر محور نقد رجالی در سده های دوم تا چهارم هجری قمری فراهم کرده است. ازجمله این پدیده ها می توان به «اسناد حدیث و اصالت ماخذ»، «گسترش تدوین حدیث»، «فرابومی شدن حدیث» و «تضییق دامنه سنت» اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

مرتضی سلمان نژاد

استادیار، گروه قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

محمدکاظم طباطبایی

استاد، گروه قرآن وحدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

احمد پاکتچی

دانشیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آذرنوش، آذرتاش. (۱۳۸۰ش). الفبا. در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، به کوشش ...
  • ابن ابی حاتم، عبدالرحمن. (۱۹۵۲م). الجرح و التعدیل. بیروت: دار ...
  • ابن حبان، محمد. (۱۳۹۶ق). المجروحین من المحدثین والضعفاء والمتروکین. به ...
  • ابن حبان، محمد. (۱۳۹۵ق). الثقات. به کوشش سید شرف الدین ...
  • ابن حنبل، احمد. (۱۴۰۸ق). العلل و معرفه الرجال. به کوشش ...
  • ابن خلکان، احمد. (۱۹۶۸م). وفیات الاعیان. به کوشش احسان عباس. ...
  • ابن شاهین، عمر بن احمد. (۱۴۰۹ق). تاریخ اسماء الضعفاء والکذابین. ...
  • ابن عبدالبر، یوسف. (۱۳۹۸ق). جامع بیان العلم و فضله. بیروت: ...
  • ابن عدی، ابواحمد. (۱۴۱۸ق). الکامل فی ضعفاء الرجال. به کوشش ...
  • ابن قیم جوزی، محمد. (۱۴۲۲ق). اعلام الموقعین عن رب العالمین. ...
  • ابن معین، یحیی. (۱۳۹۹ق). تاریخ ابن معین (روایه الدوری). به ...
  • ابن منجویه، احمد. (۱۴۰۷ق). رجال صحیح مسلم. به کوشش عبدالله ...
  • ابوزهو، محمد. (۱۴۰۴ق). الحدیث و المحدثون او عنایه الامه الاسلامیه ...
  • ابونعیم اصفهانی ، احمد. (۱۳۵۱ق ). حلیه الاولیاء. قاهره : ...
  • ابی زرعه رازی، عبیدالله. (۱۴۰۲ق). کتاب الضعفاء لابی زرعه الرازی ...
  • بخاری، محمد. (۱۳۹۸ق). التاریخ الکبیر. حیدرآباد دکن . ...
  • بخاری، محمد. (۱۴۲۶ق). کتاب الضعفاء. به کوشش ابوعبدالله احمد بن ...
  • بسوی، یعقوب. (۱۹۷۵۱۹۷۶م). المعرفه و التاریخ. به کوشش اکرم ضیاء ...
  • برذعی، سعید. (۱۴۰۹ق). سوالات عن ابی زرعه الرازی. به کوشش ...
  • بیرونی، ابوریحان. (۱۹۷۳م). الصیدنه. به کوشش حکیم محمد سعید. پاکستان ...
  • پاکتچی، احمد. (۱۳۹۱ش). جوامع حدیثی اهل سنت. تهران: دانشگاه امام ...
  • پاکتچی، احمد. (۱۳۹۲ش). تاریخ حدیث. تهران: دانشگاه امام صادقR ...
  • پاکتچی، احمد. (۱۳۹۱ش). حدیث. در دائرهالمعارف بزرگ اسلامی. به کوشش ...
  • پاکتچی، احمد. (۱۳۹۸ش). رجال. در دائرهالمعارف بزرگ اسلامی. به کوشش ...
  • پاکتچی، احمد. (۱۳۷۹ش). اصحاب حدیث. در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. به ...
  • پاکتچی، احمد. (۱۳۹۳ش). جرح و تعدیل. در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. ...
  • ترمذی، محمد. (۱۴۰۹ق). العلل. ترتیب ابوطالب قاضی. به کوشش صبحی ...
  • حاکم نیشابوری، محمد. (۱۳۹۷ق). معرفه علوم الحدیث. به کوشش معظم ...
  • خطیب بغدادی، احمد. (۱۳۴۹ق). تاریخ بغداد. قاهره: بی نا ...
  • خطیب بغدادی، احمد. (۱۴۰۷ق). الکفایه. به کوشش احمد عمرهاشم. بیروت: ...
  • خطیب بغدادی، احمد. (۱۴۰۳ق). الجامع لاخلاق الراوی و آداب السامع. ...
  • دارقطنی، علی بن عمر. (۱۴۰۳ق). الضعفاء والمتروکون. به کوشش عبدالرحیم ...
  • ذهبی، محمد. (۱۹۹۵م). میزان الاعتدال. به کوشش علی محمد معوض ...
  • ذهبی ، محمد. (۱۴۰۵ق ). سیر اعلام النبلاء. به کوشش ...
  • رفیعی، علی. (۱۳۷۷ش). ابن مقله. در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. به ...
  • سیوطی، عبدالرحمن. (۱۳۸۷ق). الاتقان. به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم. قاهره ...
  • شافعی ، محمد. (۱۳۵۸ق ). الرساله. به کوشش احمد محمد ...
  • صفار، محمد. (۱۴۰۴ق ). بصائر الدرجات . تهران: بی نا ...
  • عجلی، احمد. (۱۴۰۵ق). تاریخ الثقات. به کوشش امین قلعجی. بیروت: ...
  • عقیلی، محمد بن عمرو. (۱۴۰۴ق). الضعفاء الکبیر. به کوشش عبدالمعطی ...
  • قرطبی، محمد. (۱۹۷۲م). الجامع لاحکام القرآن. به کوشش احمد عبدالعلیم ...
  • فضلی، عبدالهادی. (۱۴۱۶ق). اصول الحدیث. موسسه ام القری ...
  • کلینی ، محمد. (۱۳۹۱ق). الکافی . به کوشش علی اکبر ...
  • مبارکفوری، محمد عبدالرحمن. (بی تا). تحفه الاحوذی. بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • مسلم بن حجاج . (۱۹۵۵۱۹۵۶م ). الصحیح . به کوشش ...
  • معارف، مجید، و لطفی، مهدی. (۱۳۸۴ش). سیر تاریخی اصطلاح تدلیس ...
  • مفید، محمد. (۱۴۱۴ق). اوائل المقالات . به کوشش ابراهیم انصاری. ...
  • نسایی، احمد. (۱۳۹۶ق). الضعفاء والمتروکون. به کوشش محمود ابراهیم زاید. ...
  • Abi Zara Al-razi, U. (۱۹۸۲). Kitab Al-duafa li Abi Zara ...
  • Abu Zaho, Muhammad. (۱۹۸۳). Hadith and Hadith Scholars or the ...
  • Abu Noaim Esfahani, A. (۱۹۳۲). Hilyat Al-awlia. Matbah Al-saadah ...
  • Aqhili, M. A. (۱۹۸۴). Al-duafa Al-kabir. Corrected by: Abd Al-moti ...
  • Azarnoosh, A. (۲۰۰۱). Alphabet. The Grate Encyclopedia of Islam. Editor ...
  • Barzaii, S. (۱۹۸۹). Sualaton an Abi Zara Al-razi. Corrected by: ...
  • Basavi. Y. (۱۹۷۵-۱۹۷۶). Al-marefa va Al-tarikh. Corrected by: Akram Dia ...
  • Birooni, A. (۱۹۷۳). Al-saydanah. Corrected by: Hakim Mohammad Saiid. n. ...
  • Bukhari, M. (۱۹۷۸). Al-tarikh Al-kabir. n. p ...
  • Bukhari, M. (۲۰۰۵). Kitab Al-duafa. Corrected by: Abu Abd Allah ...
  • Darqutni, A. U. (۱۹۸۳). Al-duafa va Al-matrookoon. Corrected by: Abd ...
  • Ejli, A. (۱۹۸۵). Tarikh Al-theqat. Corrected by: Amin Qhalechi. n. ...
  • Fazli, A. (۱۹۹۵). Osool Al-hadith. Moassesah Um Al-qora ...
  • Hakim Neishaboori, M. (۱۹۷۷). Marefah Ulum Al-hadith. Corrected by: Mozam ...
  • Ibn Abd Al-birr, Y. (۱۹۷۸). Jami Bayan Al-elm va Fadleh. ...
  • Ibn Abi Hatam, A. (۱۹۵۲). Al-jarh va Al-taadil. Dar Ihia ...
  • Ibn Hanbal, A. (۱۹۸۸). Al-elal va Marefat Al-rejal. Corrected by: ...
  • Ibn Hibban, M. (۱۹۷۵). Al-theqat. Corrected by Sayyed Sharaf Al-din ...
  • Ibn Hibban, M. (۱۹۷۶). Al-majroohin men Al-mohdethin va Al-duafa va ...
  • Ibn Khallekan, A. (۱۹۶۸). Vafayat Al-Aian. Corrected by: Ihsan Abbas. ...
  • Ibn Manjavaih, Ahmad. (۱۹۸۷). Rijal Sahih Moslim. Corrected by: Abd ...
  • Ibn Main, Y. (۱۹۷۹). Tarikh Ibn Moin (Rivayat Al-dori). Corrected ...
  • Ibn Qayyem Al-jozi, M. (۲۰۰۱). Alam Al-mowaqqein an Rabb Al-alamin. ...
  • Ibn Shahin, U. A. (۱۹۸۹). Tarikh Asma Al-duafa va Al-kazzabin. ...
  • Ibn Adi, A. (۱۹۹۷). Al-kamel fi Duafa Al-rejal. Corrected by: ...
  • Khatib Baqhdadi, A. (۱۹۳۰). Tarikh Baqhdad. n. p ...
  • Khatib Baqhdadi, A. (۱۹۸۳). Al-jameh li Akhlaq Al-ravi va Al-same. ...
  • Khatib Baqhdadi, A. (۱۹۸۷). Al-kefayah. Corrected by: Ahmad Umar Hashem). ...
  • Kolaini, M. (۱۹۷۱). Al-kafi. Corrected by: Ali Akbar Qhaffari). n. ...
  • Maaref, M. & Lotfi, M. (۱۹۶۴). Historical process of the ...
  • Mobarakfoori, M. A. (n. d.). Tahfah Al-ahwazi. Dar Al-kotob Al-elmiyya ...
  • Mofid, M. (۱۹۹۴). Awael Al-maqalat. Corrected by: Ibrahim Ansari). n. ...
  • Moslim ibn Hajjaj (۱۹۵۵-۱۹۵۶). Al-sahih. Corrected by: Mohammad Foad Abd ...
  • Nasaii, A. (۱۹۷۶). Al-duada va Al-matrookoon. Corrected by: Mahmood Ibrahim ...
  • Pakatchi, A. (۲۰۰۰). Ashab Hadith, The Grate Encyclopedia of Islam. ...
  • Pakatchi, A. (۲۰۱۲). Hadith, The Grate Encyclopedia of Islam. Editor ...
  • Pakatchi, A. (۲۰۱۲). Sunni Hadith Collections. Imam Sadiq University. [In ...
  • Pakatchi, A. (۲۰۱۳). History of Hadith. Imam Sadiq University. [In ...
  • Pakatchi, A. (۲۰۱۵). Jarh va Tadil, The Grate Encyclopedia of ...
  • Pakatchi, A. (۲۰۱۹). Rijal, The Grate Encyclopedia of Islam. Editor ...
  • Qortobi, M. (۱۹۷۲). Al-jameh le-Ahkam Al-quran. Corrected by: Ahmad Abd ...
  • Rafii, A. (۱۹۹۸). Ibn Maqlah, The Grate Encyclopedia of Islam. ...
  • Saffar, M. (۱۹۸۴). Basair Al-darajat. n. p ...
  • Shafeii, M. (۱۹۴۸). Al-resalah. Corrected by: Ahmad Mohammad Shakir. n. ...
  • Soyooti, A. (۱۹۶۷). Al-itqhan. Corrected by: Mohammad Abu Al-fazl Ibrahim. ...
  • Termezi, M. (۱۹۸۹). Al-elal. Corrected by: Sobhi Sameraii & others). ...
  • Zahabi, M. (۱۹۸۵). Siar Al-Aalam Al-nobala. Corrected by: Shoaib Al-arnaoot ...
  • Zahabi, M. (۱۹۹۵). Mizan Al-etedal. Corrected by: Ali Mohammad Moawwed ...
  • نمایش کامل مراجع