تبارشناسی والیان فیلی ایلام (به استناد سنگ نوشته های موجود)

آثار و بقایای برجای مانده از گذشته یک قوم یا یک ملت، اسناد معتبر و ارزشمندی برای مطالعه و شناخت ابعاد گوناگون زندگی شان به شمار می رود. سنگ نوشته ها از جمله اسناد مهمی هستند که مطالعه آن ها می تواند به شناخت بهتر برخی از ویژگی های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بیانجامد. در تاریخ نواحی غربی کشور، خصوصا استان ایلام، در سال های ۱۲۱۰ تا ۱۳۰۴ق به دلیل پیدایش حاکمانی مستقل تحت عنوان والیان فیلی پشتکوه و نقششان در تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مقطع زمانی بسیار مهمی به شمار می رود. آثار و ابنیه برجای مانده از دوران زمامداری والیان، خصوصا چند سنگ نوشته از دو تن از آخرین آن ها، علاوه بر آنکه روایتگر برخی اقداماتشان بوده است، از دیدگاه باستان شناختی، مدارک ارزشمندی برای شناخت نام و نسب و تبارشناسی این والیان به شمار می رود. پرسش اصلی پژوهش پیش رو این است که آیا علاوه بر اسناد و منابع مکتوب تاریخی، شواهد باستان شناختی دیگری نیز وجود دارد که گویای نام و نسب آنان باشد؟ این شواهد در کجا قابل جست وجو بوده و چرا در یک منطقه و مکان خاصی قرار دارند؟ فرضیات پیش رو این بود که با توجه به تمرکز حکومت والیان فیلی در ایلام، این شواهد را باید در کانون اصلی قدرتشان که قلعه والی بوده و همچنین در مسیر شاه راههای ارتباطی و محورهای پرتردد جست و جو نمود. این مقاله به روش توصیفی و با رویکردی میدانی و همچنین مطالعات نظری انجام شده است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی شواهد باستان شناختی مرتبط و معرفی بهتر آنان به منظور آشنایی بیشتر با بخشی از تاریخ معاصر و یادگارهای فرهنگی استان ایلام بوده است. نتیجه تحقیق نشان داد که از مجموع سنگ نوشته های عهد والیان، دو سنگ نوشته وجود دارد که علاوه بر آنکه گویای نام و نسب شان می باشد، مدارک بسیار مهمی برای شناخت بیشترحاکمان فیلی و برخی اقدام های انجام شده در پهنه حکومتشان به شمار می روند.

کلیدواژه ها:

ایلام ، والیان فیلی ، تبارشناسی ، سنگ نوشته ها.