بستار علی در فیزیک و نسبت آن با علیت فاعل های طبیعی از منظر علامه طباطبائی

وجود طبیعت و تحقق علیت در اجزای آن، از مسلمات دانش های مختلف است. به جز اندکی از شکاکان یا ایده آلیست ها کسی آن را انکار نکرده، اما استقلال طبیعت از ماوراء و انحصار علیت در میان اجزایش طرفدارانی دارد. یکی از ادعاهای متناظر، بستار علی در فیزیک است. در این اصل ادعا می شود که پدیده های فیزیکی ناشی از علل فیزیکی اند و ماوراء یا وجود ندارد، یا دخالتی نمی کند و یا نقش تبیینی ندارد. بنابراین برای تبیین رخدادهای فیزیکی نیازی به بررسی نقش عوامل ماورائی نیست. فلاسفه مسلمان نیز معتقدند که وقایع طبیعی معلول طبیعت نوعیه اشیاء بوده و خود طبیعت «فاعل مباشر» است. چنین اندیشه ای مستعد آن است که با اصل بستار علی یکی فرض شود. بررسی های فلسفی نشان می دهد که این دیدگاه با بستار علی یکی نیست؛ چراکه فلاسفه با پذیرش علل ماورائی و نفس و دخالت آنها در رخدادهای طبیعی، انحصار علیت در علل فیزیکی را رد می کنند. بنابراین انحصار روش بررسی طبیعت در حس و تجربه انکار می شود. علامه طباطبایی نیز همین دیدگاه را دارد. لذا نمی توان ایشان را هم نظر با طرف داران بستار علی دانست. مساله فوق با مراجعه به متون موجود درباره این دیدگاه ها به روش تحلیلی و عقلی بررسی خواهد شد.

کلیدواژه ها:

علیت ، فیزیک ، بستار علی ، طبیعت گرایی ، روش تجربی ، علامه طباطبایی