مقایسه «علم حضوری» از دیدگاه علامه طباطبایی و «آگاهی سازنده» بونجور

از مهمترین مباحث در معرفت شناسی و مخصوصا مبناگرایی اثبات وجود مبنا و تبیین عملکرد آن است. فیلسوفان مسلمان که مبناگرایی را پذیرفته اند، برای اثبات آن به بحث در مورد علم حضوری پرداخته و به تفصیل در آن باب سخن گفته اند. در میان مبناگرایان معاصر غربی، «بونجور» از افرادی است که در این مورد نظریه پردازی کرده است و تا حدی نظریه آگاهی سازنده وی تشابهاتی با علم حضوری دارد.در این مقاله به روشی تحلیلی- تطبیقی نظریه علم حضوری علامه طباطبایی و آگاهی سازنده بونجور بررسی می شود. این دو دیدگاه از جهاتی به یکدیگر شباهت دارند و از جهاتی نیز دیدگاه علامه نسبت به بونجور برتری دارد. شباهت های دو دیدگاه عبارتند از ذاتی بودن، غیر مفهومی بودن، خطاناپذیری،توجیه گری. تفاوت این دو دیدگاه نیز این است که علم حضوری مراتب مختلف دارد که یکی از آنها در مورد باور های حسی است. همچنین تبدیل علم حضوری به علم حصولی واضح توضیح داده شده و میزان نقش تاثیر شی خارجی بر اندام بیان شده است. در صورتی که آگاهی سازنده فقط بونجور آن را توصیف می داند و آن را از طریق نفی شق های دیگر مانند استنتاج بیان می کند.

کلیدواژه ها:

علامه طباطبایی ، علم حضوری ، آگاهی سازنده ، بونجور