نقد و بررسی انحصاری بودن برهان انی مطلق از ملازمات عامه در فلسفه از منظر علامه طباطبایی

مسائل فلسفه اولی با برهان اثبات می شوند که این برهان یا لمی است و یا انی. هر یک از این دو نیز به اقسامی تقسیم می شوند. از نظر علامه طباطبایی دلیل (یعنی سلوک از معلول به علت) و هر استدلالی که مستلزم سلوک از معلول به علت باشد، بالذات معطی یقین نیست. ازاین رو مسائل فلسفی به واسطه آنها اثبات نمی شوند و بالذات این ادله در فلسفه راه ندارند. از نظر او با آنکه برهان لمی معطی یقین است، در فلسفه راه ندارد؛ چراکه ورودش در فلسفه مستلزم معلولیت موجود از جهت وجود است. مدعای علامه را اساتیدی همچون علامه مصباح، علامه جوادی آملی و آیت الله فیاضی مناقشه کرده اند. ما در این جستار به روش برهانی نشان می دهیم که هیچ یک از مناقشات مطرح شده، مدعای علامه طباطبایی را از کار نمی اندازد؛ چراکه با برهان نشان می دهیم که:  یا برهان «لمی» است، ولی ثبوت حکم از اعراض ذاتیه موجود از جهت وجود نیست. پس مساله ای در فلسفه نیست. یا برهان «لمی» نیست و حکم از اعراض ذاتیه موجود از جهت وجود است و حد وسط و حد اکبر از ملازمات عامه اند و مساله از مسائل فلسفه اولی است.

کلیدواژه ها:

فلسفه اولی ، برهان لمی ، برهان انی ، ملازمات عامه ، علامه طباطبایی