ارزیابی و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی اراک و روستاهای پیرامون

روش های مختلفی برای ارزیابی و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی شهرها و روستاها وجود دارد که یکی از کارآمدترین این روش ها استفاده از ماشین های خودکار (اتوماتای) سلولی است. در اتوماتای سلولی حالت یک سلول در یک زمان مشخص بستگی به حالت خاص خود و حالت های همسایگان خود در گام زمانی قبلی دارد. با توجه به ماهیت فضایی و جغرافیایی این مدل، در پژوهش حاضر تغییرات کاربری اراضی و روندهای توسعه فضایی شهر اراک و روستاهای پیراشهری با استفاده از مدل مذکور و بهره گیری از پردازش تصاویر ماهواره ای ارزیابی و پیش بینی شد. از زنجیره مارکوف برای ایجاد قوانین گذار استفاده گردید. در این راستا کاربری اراضی در سه دوره زمانی ۱۹۹۰ (ماهواره لندست)، ۲۰۰۶ (ماهواره استر) و ۲۰۲۳ میلادی (ماهواره سنتینل) با استفاده از طبقه بندی به روش ماشین های بردار پشتیبان تهیه شده و میزان تغییرات هر کاربری محاسبه گردید. سپس، تغییرات کاربری و گسترش فضایی شهر اراک و روستاهای پیرامون با استفاده از مدل اتوماتای سلولی زنجیره مارکوف برای افق ۲۰۴۰ میلادی پیش بینی شد. محاسبات نشانگر دینامیک بالای تغییرات کاربری، مخصوصا کاربری ساخته شده در سطح منطقه در طی سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۶ میلادی مساحت کاربری ساخته شده با افزایشی درحدود ۳/۴۱۰۴ هکتار به رقم ۸/۸۳۹۱ هکتار رسیده است. در طی دوره زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۳ میلادی بالغ بر ۷/۳۵۱۶ هکتار به مساحت کاربری مذکور افزوده شده است. در این رابطه درصد زیادی از اراضی کشاورزی منطقه به کاربری ساخته شده تغییر یافته اند. نتایج نشان داد که تا ۲۰۴۰ میلادی، بیشترین میزان دینامیک فضایی بین کاربری های ساخته شده کشاورزی خواهد بود. پیش بینی می شود که تا ۲۰۴۰ میلادی بالغ بر ۲۵۷۱ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه به کاربری ساخته شده تبدیل شوند. در این رابطه، ساخت و سازهای زیادی در محور اراک-قم و محور اراک-شازند صورت خواهد گرفت. در منطقه پیراشهر شمال اراک توسعه کاربری ساخته شده به صورت توسعه فضایی روستاها و گسترش ویلاها خواهد بود.

کلیدواژه ها:

کاربری اراضی ، اتوماتای سلولی ، زنجیره مارکوف ، پیراشهر ، اراک