بررسی احکام »سالاری« در بنیاد خانواده، آتش گاه و نهادههای آمرزش روح درگذشتگان از مادیان هزار دادستان

مادیان هزار دادستان تنها دست نویس ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی و یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران از عهد کهن است . احکام مدنی آن، اطلاعات منحصر به فردی از ساختار اجتماعی و حقوقی با جزییات به دست می دهد. ضمن این که با موضوعات حقوقی مطرح در دادگاهها آشنا می شویم ، می توانیم جنبه های مختلف زندگی روزمره مردم دوره ساسانیان را بازسازی کنیم . احکام »سالاری « بیانگر چگونگی مدیریت خانواده و دارایی های خاندان در جهت رفاه دنیوی و به دست آوردن پاداش اخروی است . این گفتار با رویکرد تاریخی به روش توصیفی -تحلیلی موضوع سالاری را بررسی کرده است . پرسش های پژوهش عبارتند از: ۱) احکام صادره فقها در فصل »سالاری « چه حوزههایی را دربر می گیرند؟ ۲) نحوه انتخاب سالار و واجدان شرایط سالاری چگونه بوده است ؟ یافته های پژوهش نشان می دهند: سالاری در اداره سه حوزه خانواده، آتشکده و موقوفات درگذشتگان معنا می یابد. سالار خانواده، سالار آتشگاه نیز بود. انتخاب سالار بعدی ، به عهده دودهسالار بود. اگر او کسی را انتخاب نکرده بود، قانون کسی را برای سالاری انتخاب می کرد. واجدان شرایط سالاری ، اعضای خانواده بودند؛ مانند همسر، زن و فرزند با هم ، پسر بزرگ، فرزند پرهیزگارتر، دختر، نوه و برادرزاده، خویشان و بستگان. برای انتخاب زن و دختر به عنوان سالار، شوهر یا پدر در هنگام حیات خواست خود را ابراز می کردند. سالار اگر از عهده وظایف خود برنمی آمد، می توانست سالاری را به کس دیگر منتقل کند. او نباید به اموال خانواده زیان وارد می کرد. اگر زیانی وارد می شد، باید می توانست آن را جبران کند. اگر نمی توانست از سالاری برکنار می شد. اگر سالار جزو وارثان متوفی نبود، حق الزحمه سالاری مشخصی را دریافت می کرد. واقف برای اداره اموال مختص روان باید شخصی را انتخاب می کرد؛ در غیر این صورت، قانونگذار نزدیک ترین فرد به واقف را برای سالاری اموال روح او برمی گزید. انتخاب سالار و نظارت بر کار او بیانگر نظم امور خانواده در جامعه دوره ساسانی بوده است .

کلیدواژه ها:

ساسانیان ، فارسی میانه ، مادیان هزار دادستان ، سالاری خانواده و آتشکده ، سالاری نهادههای (خیرات) درگذشتگان