بررسی تطبیقی میزان بهره مندی از عقل در فقه دوره پیش و پس از اخباری ها (با تاکید بر آرای استرآبادی و بحرانی)

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 85

فایل این مقاله در 31 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JFI-31-0_007

تاریخ نمایه سازی: 15 مرداد 1403

چکیده مقاله:

عقل به عنوان یکی از منابع استنباط احکام مورد پذیرش فقیهان بوده است. عقل هم به صورت مستقل و هم به عنوان ابزار فهم در خدمت دیگر منابع فقهی کاربرد داشته است. با ظهور اندیشه اخباری، بزرگان این اندیشه همچون استرآبادی و بحرانی با تاکید بر توقیفی بودن احکام، عدم امکان درک مصالح و مفاسد توسط عقل و عدم تلازم میان درک حسن و قبح ذاتی و وجوب و حرمت، استفاده از این منبع برای استنباط احکام را زیر سوال بردند. در این مقاله با بررسی موردی برخی فروع فقهی نشان داده شد که رویکرد به عقل در فقه قبل از اخباری ها در باب های مختلف فقهی (چه عبادات و چه معاملات) بیشتر بوده است و فقیهان پس از اخباری ها به دلیل عقلی کمتر توجه کرده اند. افزون براین فقیهان بعد از اخباری ها نیز به نارسایی حکم عقل در موارد متعدد اذعان کرده اند، در حالی که چنین تعبیرهایی در فقه پیش از اخباری ها دیده نمی شود.

نویسندگان

رسول نادری

محقق گروه فلسفه فقه، پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آملی، محمدتقی. (۱۳۸۴). مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی (ج۵). ...
  • ابن ادریس، محمد بن احمد حلی. (۱۳۹۰). السرائر الحاوی لتحریر ...
  • ابن براج، قاضی عبدالعزیز طرابلسی. (۱۴۰۶ق). المهذب (ج۲، چاپ اول). ...
  • استرآبادی، محمدامین. (۱۴۲۶ق). الفوائد المدنیه (چاپ دوم). قم: موسسه نشر ...
  • اصفهانی نجفی، محمدتقی بن عبدالرحیم. (۱۴۲۹ق). هدایه المسترشدین (ج۳، چاپ ...
  • بحرالعلوم، محمد بن محمدتقی. (۱۳۶۲). بلغه الفقیه (ج۴). تهران: مکتبه ...
  • بحرانی، یوسف بن احمد. (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره ...
  • بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل. (۱۴۱۷ق). حاشیه مجمع الفائده و البرهان ...
  • بهبهانی، محمدباقر بن محمد اکمل. (۱۴۲۴ق). مصابیح الظلام فی شرح ...
  • تبریزی، جواد بن علی. (۱۳۸۷). تنقیح مبانی الاحکام. قم: دار ...
  • جزایری، سید نعمت الله. (۱۴۰۱ق). منبع الحیاه و حجیه قول ...
  • حر عاملی، محمدحسن. (۱۴۰۳ق). الفوائد الطوسیه. قم: المطبعه العلمیه ...
  • حرعاملی، محمدحسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه (ج۱۷ ...
  • حرعاملی، محمدحسن. (۱۴۱۲ق). هدایه الامه الی احکام الائمه (ج۶). مشهد: ...
  • خوانساری، آقا حسین بن محمد. (بی تا). مشارق الشموس فی ...
  • خوانساری، سید احمد بن یوسف. (۱۳۵۵ ). جامع المدارک فی ...
  • سبزواری، سید عبدالاعلی. (۱۴۱۳ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام ...
  • سبزواری، محمدباقر بن محمد. (بی تا). ذخیره المعاد فی شرح ...
  • سبزواری، محمدباقر بن محمد. (۱۳۸۱). کفایه الفقه (ج۲). قم: موسسه ...
  • سیوری، فاضل مقداد بن عبدالله. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی. (۱۴۱۴ق). حاشیه الارشاد (مصحح: ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی. (۱۴۱۰ق). الروضه البهیه فی ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی. (۱۴۲۵ق). مسالک الافهام الی ...
  • شیخ انصاری، مرتضی. (۱۴۱۶ق). فرائد الاصول (ج۱، چاپ پنجم). قم: ...
  • شیخ انصاری، مرتضی. (۱۴۳۱ق). کتاب المکاسب (ج۱، چاپ شانزدهم). قم: ...
  • صیمری، مفلح بن حسن. (۱۴۲۰ق). غایه المرام فی شرح شرائع ...
  • طباطبایی حائری، سید محمد بن علی مجاهد. (بی تا). کتاب ...
  • طباطبایی کربلایی، علی بن محمد. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل فی تحقیق ...
  • طباطبایی قمی، سیدتقی. (۱۴۲۵ق). هدایه الاعلام الی مدارک شرائع الاحکام. ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۷۸ق). المبسوط فی فقه الامامیه (ج۱ ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۰ق). النهایه فی مجرد الفقه و ...
  • عاملی، جمال الدین حسن بن زید الدین. (بی تا). معالم ...
  • عاملی، سید جواد بن محمد. (۱۴۱۹ق). مفتاح الکرامه فی شرح ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۰ق). ارشاد الاذهان (ج۱۰، چاپ ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۴ق). تذکره الفقهاء (ج۱۵، چاپ ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۲۰ق). تحریر الاحکام الشرعیه علی ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۳ق). قواعد الاحکام (ج۳، چاپ ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۲ق). منتهی المطلب فی تحقیق ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۰ق). نهایه الاحکام فی معرفه ...
  • عمیدی، سید عمید الدین بن محمد بن اعرج حسینی. (۱۴۱۶ق). ...
  • غروی اصفهانی، محمد حسین بن عبدالرحیم حائری. (۱۴۰۴ق). الفصول الغرویه ...
  • فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف حلی. (۱۳۸۷ق). ایضاح ...
  • فرطوسی حویزی، حسین. (۱۴۱۶ق). التوضیح النافع فی شرح ترددات صاحب ...
  • فیض کاشانی، محمدمحسن ابن شاه مرتضی. (بی تا). رساله الحق ...
  • فیض کاشانی، محمدمحسن ابن شاه مرتضی. (۱۳۹۵). مفاتیح الشرائع (ج۱ ...
  • قاسم، فائز؛ شریفی، محمد. (۱۳۹۳). مقاله پیدایش، سیر تطور و ...
  • قطان حلی، شمس الدین محمد بن شجاع. (۱۳۸۱). معالم الدین ...
  • کاشف الغطاء، جعفر بن خضر. (۱۴۲۰ق). شرح الشیخ جعفر علی ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (محقق: علی اکبر غفاری ...
  • مامقانی، عبدالله. (بی تا). تنقیح المقال فی علم الرجال. نجف ...
  • مجلسی، محمدتقی. (۱۴۰۶ق). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه ...
  • مجلسی، محمدتقی. (۱۴۱۴ق). لوامع صاحبقرانی (چاپ دوم). قم: موسسه اسماعیلیان ...
  • محقق اردبیلی، احمد بن محمد. (بی تا). مجمع الفائده والبرهان ...
  • محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن. (۱۴۱۳ق). الرسائل التسع ...
  • محقق حلی، نجم الدین جعفربن حسن. (۱۴۰۸ق). شرایع الاسلام فی ...
  • محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن. (۱۳۷۶). المختصر النافع ...
  • محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن. (۱۴۰۷ق). المعتبر فی ...
  • محقق کرکی، علی بن الحسین. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح ...
  • مغنیه، محمدجواد. (۱۳۷۹). فقه الامام جعفر الصادق(علیه السلام) (ج۶). قم: ...
  • میرزای قمی، ابولقاسم بن محمدحسن. (۱۳۷۵). غنائم الایام فی مسائل ...
  • میرزای قمی، ابولقاسم بن محمدحسن. (۱۴۳۰ق). القوانین المحکمه فی الاصول ...
  • نجفی، ضیاءالدین. (۱۳۸۸). الاجتهاد و التقلید: تقریرات درس میرزا هاشم ...
  • نجفی، محمد حسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام ...
  • نراقی، احمد بن محمدمهدی. (۱۴۲۹ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه ...
  • نمایش کامل مراجع