چشم اندازی از میدان امین السلطان بر دوره روستانشینی در پایتخت ایران

باستان شناسی شهری در تهرانی که امروزه می شناسیم، قدمتی هشتادوسه ساله دارد. طی بیش ازهشت دهه گذشته شاهد پژوهش های پراکنده، کندوکاوهای کم شمار، برنامه های ناپیوسته و برآیندهایغالبا منحصر به گزارش های اداری، اخبار رسانه ای، تک نگاری های ناکافی، بازنگری های موردی، تفحص هاییک جانبه و جستارهای بی دنباله در پایتخت ایران هستیم. رویکرد گاه به گاه، نامنسجم و غالبا استعلام محور پیشین پژوهی در تهران، در زمستان سال ۱۳۹۳ / خ ۲۰۱۴ م با کشفی بی نظیر در حومه جنوبی دروازه شاه عبدالعظیم حصار صفوی و شمال عرصه میدان امین السلطان ناصری گام به آستانه ای نو گذاشت. باشناسایی تدفینی پیش ازتاریخی در عمق چهارمتری زیر سطح انتهای شرقی خیابان اردستانی در نزدیکیمحل خروجی بازارچه امین السلطان (امتداد جنوبی و ناپیوسته بازار حضرتی از خیابان مولوی) به ضلعشمالی میدان امین السلطان پیشینه استقرار و کنشگری های فرهنگی بر کناره مسیر ارتباطی تهرانری به هفت هزارسال رسید. بدین ترتیب، قدمت خط سیر همچنان فعال شمال جنوب با آثار تاریخی پیش رو و نام ها و نشانی های شهری پیرامون اما غالبا ک متوجه مانده ازنظر اهالی و انبوه عابران پرشتابو حاضران گرفتار درحال و هوای سود و زیان دادوستدها تا هزاره پنجم پ.م عقب رفت. این مقاله بانگاهی تفسیری مجموعه اطلاعات مکانی، محیطی و فرهنگی مربوط به قدیم ترین پدیدار پیش ازتاریخیشهر تهران را به بحث می گذارد. تدفین هفت هزارساله میدان امی نالسلطان کهن ترین اثر باستان شناختی تاکنون شناسایی شده از دوره فرهنگی موسوم به «روستانشینی» در پایتخت ایران و در شمالی ترین عرض جغرافیایی مرکز فلات ایران و به ویژه محور شهرری تا کوهپایه های البرز مرکزی در منطقه شمیران است.محوطه کشف این تدفین در فاصله هفتی کلومتری شمال تپه باستانی چشمه علی به خط مستقیم، دربخشی از امتداد محور ارتباطی شرق به غرب دامنه های جنوبی البرز و کرانه های شمال غربی دشت کویرقرار دارد. آثار به دست آمده در میدان امین السلطان به استناد بستره و مواد فیزیکی دربرگرفته، مختصاتمکانه و یافته های کمبود دارای بافتی دست نخورده یا اصیل است که امکان تحلیل های زمانی مکانیمتناسب با زیست بوم، نسبت هایی هرچند محدود از تفسیرهای درون، برون، میان و فرا محوطه ای و نیزمقایسه های تاریخی محیطی را به ما می دهد. علاوه بر بقایای اسکلتی، گورآوند سفالی گلدانی شکلهمراه متوفی دارای بارزه هایی است که به رغم رنگ، ساخت، پخت و تزئین مشابه با گونه های موسوم به«چشمه علی » ازنظر ریخت و طرح و ترکیب نقش مایه ها تک و ظاهرا تاکنون بی مانند است

کلیدواژه ها:

تهران ، میدان امین السلطان ، قبرستان کهنه ، پیش از تاریخ ، روستانشینی ، تدفین ، سفال ، چشمه علی.