کاوش گری در مسجد جامع تهران

فضاهای آئینی، مکان های نیایشگاهی و بناهای مذهبی گونه ای از پدیدارهای فرهنگی وعنصری جدایی ناپذیر از مجموعه یا بافت محدوده های استقراری در ریخت روستاها، شهرها وبه طورکلی آبادی ها و مجتمع های مسکونی از قدیم ترین ایام تا روزگار معاصر هستند. شکل گیری،توسعه، طرح، ساختار، وسعت، مصالح، سازه ها، آرایه ها و دگرگونی های پیش آمده در این پدیدارهابستگی مستقیم به بینش ها و انگاره ها، نیازها و رویکردها، برهمکنش های اجتماعی سیاسیاقتصادی، موقعیت جغرافیایی، حد و میزان بهره برداری ها، طیف مخاطبان و زمینه های مادیو کنشگری های فردی موثر در سیر تطورشان دارد. مشهورترین، ماندگارترین و پویا ترین نمونه چنین مراکزی را در دوره اسلامی با عنوان «مسجد»، «نمازخانه» و «جامع» می شناسیم «مسجد جامع تهران» با قدمتی فراتر از پنج ونیم سده به استناد نقشه و بخش های تشکیل دهنده، موقعیت و بافت پیرامونی، دوره های برگذشته و شخصیت ها و رویدادهای تاریخی مرتبط مجموعه ای استبا واحدهای نامتقارن ازلحاظ نما، جهت و پراکنش و عبادتگاهی است با شبستان های برپاشدهدر برهه های زمانی گوناگون در یکی از متراکم ترین قسمت های بازار یادمانی تهران و نزدیکی بهمحدوده ارگ سلطنتی تختگاه دویست وچهل ساله کشور. این مقاله در افق تدارک اسناد مبتنی بر حضور باستان شناسانه و کاوشگری های عملی و نظری نگارنده در «مسجد جامع تهران» به شرح پیشینه، تب یین ویژگی های تاریخی، بازنمایی های کالبدی و باستا نشناختی، ارزیابی «بوده های مفقود» در دورنمای بررسی «داده های موجود» و به طورکلی عرضه نتایج برنامه «پیگردی و گمانه زنی باستان شناختی» به سال ۱۳۷۸ خ در شبستان چهل ستون نخستین «جامع» پایتخت ایران می پردازد

کلیدواژه ها:

تهران ، مسجد جامع ، شبستان چهل ستون ، باستان شناسی ، تاریخ ، مرمت