مزایا و معایب نیترات بر سلامت انسان

نیترات با فرمول شیمیایی NO۳- از آنیون های معدنی است ، یکی از عناصر بسیار ضروری برای سنتز پروتئین در گیاهان است و نقش مهمی در رشد گیاهان دارد . سبزیجات، مواد نگهدارنده در محصولات گوشتی ، آب و کود های شیمیایی از جمله منابع مهم نیترات هستند . امروزه مصرف بی رویه کودهای شیمیایی توسط کشاورزان، باعث آلوده شدن محصولات کشاورزی و آبهای زیر زمینی و آشامیدنی به نیترات می شود. نیترات علاوهبر منابع خوراکی از مسیر ال-آرژنین -اکسیدنیتریک (L- (arginine-NO) در بدن انسان ساخته می شود. نیترات خوراکی بعد از ورود به دهان توسط باکتری ها به نیتریت (NO۲-) و نیتریت بعد از ورود به ۱ معده به نیتروزآمین (nitrosamines) که یک عامل سرطانزا است تبدیل می شود. (صادقی اکرم و همکاران ، ۱۴۰۰ ). استفاده از عوامل میکروبی و کودهای زیستی جهت کاهش باقیمانده کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی می تواند مفید باشد. در این مقاله منابع نیترات، چرخه نیتروژن در طبیعت و تاثیر آن بر سلامتی انسان بررسی شده است . مروری بر نیترات در آب و اثر سرطان زایی در انسان : در طی دو قرن اخیر , میزان تولید و مصرف نیترات به خصوص در بخش کشاورزی افزایش چشمگیری داشته است . اکنون بسیاری از کشور ها از جمله در ایران با مشکل بالا بودن غلظت نیترات در آب آشامیدنی روبه رو هستند که از علت های آن ورود رواناب های کشاورزی و فاضلاب های شهری و صنعتی به منابع آبی به خصوص آب های زیرزمینی اشاره کرد. مصرف آب آلوده به نیترات همراه با مواد غذایی محتوای نیترات بالا می برد و باعث ورود مقدار زیادی نیترات به بدن می گردد. از دیر باز ثابت شده که غلظت بالای نیترات در آب باعث بیماری متهموگلوبینمیا در کودکان می شود و حتی استانداردهای نیترات در آب آشامیدنی بر مبنای حفاظت کودکان در برابر این بیماری وضع شدند ، میزان کود های نیتروژن دار ارتباط نزدیکی با تجمع نیترات در آب های زیرزمینی برگ ، ریشه و میوه گیاه دارد ، میزان باقی مانده نیترات در برگ سبزیجات مثل کاهو و اسفناج بسیار بالا است ، میزان نیترات آب زیر زمینی و آشامیدنی در شهرستان های ایران بسیار زیاد است به همین دلیل سبب بروز سرطان روده بزرگ ، تخمدان ، کلیه و مثانه می شود] دهقان سمانه ، ۱۳۸۹.[ بشارت و همکاران ]۱۳۸۸[ طی تحقیقی نتایجی به دست آوردند که ممکن است میزان نیترات و نیتریت منابع آب شهری استان گلستان بیش از حد استاندارد باشد . آنها دریافتند که ارتباطی بین نیترات آب آشامیدنی و بروز سرطان های مری و معده وجود دارد . نتایج این آزمایش نشان داد میزان نیترات و نیتریت آب آشامیدنی استان گلستان در محدوده استاندارد می باشد . افزایش نیترات آب آشامیدنی با بالا رفتن میزان بروز سرطان مری همبستگی نزدیکی داشت ، اما با افزایش سرطان معده همبستگی دیده نشد. بین سطح نیتریت آب با میزان بروز سرطان های مری و معده همبستگی وجود نداشت .