شناسایی و تحلیل ریشه های ادبی رئالیسم جادویی در سینمای موج نو ایران (۱۳۴۷-۱۳۵۷)

رئالیسم جادویی در ادبیات جهان به عنوان یکی از مکاتب منتج شده از واقع گرایی، تاثیرات فراوانی بر دیگر هنرها گذاشته است. سینما به عنوان رسانه ای که از ابتدای تولد خود از ادبیات به عنوان یکی از منابع اصلی خود استفاده نموده نیز تحت تاثیر این مکتب قرار گرفت. موج نو سینمای ایران - به عنوان یک جریان روشن فکری در مقایسه با سینمای تجاری ایران - نیز از منابعی ادبی متون فارسی استفاده نمود و بسیاری از فیلم های ارزشمند این موج، اقتباس ادبی هستند. هدف از این پژوهش، شناسایی عناصر رئالیسم جادویی در فیلم های موج نو است. بدین لحاظ تعداد پنج فیلم از سینمای موج نو قبل از انقلاب اسلامی انتخاب گشته و مشخصه های رئالیسم جادویی در این فیلم ها در مقایسه با منابع ادبی آن ها مورد جست وجو قرار گرفته اند. جامعه آماری منتخب، همگی از ادبیات دهه چهل و پنجاه هستند. روش این تحقیق، به لحاظ هدف، بنیادی بوده و از روش توصیفی - تحلیلی جهت مطالعه نمونه های موردی استفاده شده است. در ادامه مقاله، عناصر رئالیسم جادوی مانند درهم آمیختگی یا مجاورت واقعیت وخیال و وهم، چرخش هنری زمان، روایات یا پیرنگ های پیچیده، کاربرد متنوع رویاها، افسانه ها و قصه های پریان (در بافت داستان)، توصیف های اکسپرسیونسیتی و سورئالیستی، عقاید و باورهای شگفت انگیز، عنصر غافلگیری و شوک ناگهانی، دهشت و توجه ناپذیری (برخی وقایع) که از ویژگی های واقع گرایی جادویی هستند، در فیلم ها مورد جست وجو قرار گرفته و با همین عناصر در منابع ادبی مورد اقتباس، تطبیق یافته اند. در پایان این پژوهش، مشخص گردید که به جز عنصر رویاها، افسانه ها و قصه های پریان، ردپای بقیه عناصر رئالیسم جادویی در فیلم های موج نو مشاهده می شوند.

کلیدواژه ها:

رئالیسم جادویی ، ادبیات ، سینما ، غلامحسین ساعدی ، سینمای موج نو ، سینمای ایران