شبیه سازی مولفه های بیلان آبی با استفاده از مدل هیدرولوژیکی توزیعی TOPKAPI-X (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کشکان)

با توجه به اهمیت شناخت و آگاهی از وضعیت بیلان آبی حوزه های آبخیز و تحلیل رفتار هیدرولوژیکی حوضه ها، برای برنامه ریزی و اجرای طرح های مرتبط با آب، لزوم استفاده از فناوری های نوین در پیش بینی مولفه های بیلان آبی بیش از پیش مشهود است. بر این اساس در حوزه آبخیز کشکان با بکارگیری مدل هیدرولوژیکی TOPKAPI-X مولفه های بیلان آب حوضه بر اساس طراحی شبکه سلولی شبیه سازی گردید. نقشه های، کاربری اراضی، نقطه خروجی، بافت خاک، مدل ارتفاعی رقومی و سری های زمانی پیوسته دما، بارش و دبی در گام زمانی روزانه ورودی های اصلی مدل می باشند. مدل در هر شبکه سلولی با توجه به پارامترهای موثر در بیلان آبی، موازنه بیلان آبی کل دوره را برقرار می نماید. واسنجی مدل برای ۱۵ سال ابتدایی دوره آماری (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۴ میلادی) و اعتبارسنجی مدل برای دوره ۶ ساله انتهایی (۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰میلادی) لحاظ شده است. بر طبق نتایج شبیه سازی  ۰۲/۲۷  و ۲۸/۴۳ درصد کل بارش حوضه کشکان بصورت رواناب کل از حوضه خارج شده (به ترتیب در دوره واسنجی و اعتبارسنحی) که با داده مشاهداتی در ایستگاه آبسنجی خروجی حوضه مطابقت دارد. در ادامه برای ارزیابی کارایی مدل، مقادیر شبیه سازی شده در هر دو دوره آماری با استفاده از داده های مشاهداتی بارش و دبی مورد مقایسه قرار گرفت. روشهای آماری همانند معیار ارزیابی ناش- ساتکلیف نشان داد مدل TOPKAPI-X با دقت نسبتا خوبی (ضریب بالای ۶۰ درصد) مولفه های بیلان آبی نظیر تبخیر واقعی و پنانسیل، نفوذ و مقدار رواناب خصوصا رواناب کل را در این حوضه پیش بینی نمود.

کلیدواژه ها:

مدل توزیعی مکانی ، شبیه سازی جریان ، حوزه آبخیز کرخه ، TOPKAPI-X