شناسایی پیشایندها و پسایندهای نشاط کارکنان در سازمان با روش های فراترکیب و دلفی فازی

هدف: در محیط پویای امروزی، بقا و رشد دو نگرانی عمده برای سازمان­ ها می­ باشد. عدم اطمینان ناشی از این محیط­ ها، به عنوان یک عامل کاتالیزور عمل کرده و سازمان­ های در خطر بقا را تهدید می­ کند. برخی از سازمان ­ها در این محیط پویای امروزی راه بقا را یافته و برای مدتی طولانی، رشد را تجربه کرده ­اند. اما این فرایند یا استراتژی که ممکن است به ماندگاری و رشد سازمان­ ها برای مدت طولانی کمک کند، چیست؟ به نظر می ­رسد که نشاط آفرینی سازمانی و فرایندهای مرتبط با آن پاسخی برای این امر باشند. ادبیات موجود در زمینه نشاط آفرینی سازمانی عمدتا بر روی تعداد کمی از عوامل تاثیرگذار و تاثیرپذیر از این مفهوم تمرکز نموده ­اند. لذا انجام مطالعات جامع در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار می ­باشد. در پژوهش حاضر نسبت به شناسایی پیشایندها و پسایندهای نشاط آفرینی در شرکت فروشگاه های زنجیره ­ای فامیلی اقدام شده است. انتظار می­ رود با انجام این پژوهش در بخش کاربردی، عوامل و پیامدهای حاصل از این مفهوم شناسایی شده تا مدیران منابع انسانی سازمان ­ها بتوانند از آن ها برای بهبود نشاط سازمانی استفاده نموده و از این طریق عملکرد، بقا و رشد سازمان خود را تضمین کنند. در بخش نظری نیز انتظار می ­رود که انجام این پژوهش منجر به توسعه ادبیات پیشین در زمینه نشاط آفرینی سازمانی گردد.طراحی/ روش شناسی/ رویکرد: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توسعه ای است که به صورت آمیخته (کیفی-کمی) انجام شده است. در بخش کیفی (روش فراترکیب) جامعه پژوهش را تمامی مطالعات انجام گرفته در این حوزه تشکیل داده است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک مدار، از میان آنها نمونه گیری به عمل آمد. در بخش کمی، از روش دلفی فازی چند مرحله ای به منظور دستیابی به اجماع در خصوص مولفه های مستخرج از بخش کیفی استفاده شد. جامعه آماری بخش کمی شامل خبرگان شرکت فروشگاه های زنجیره ای فامیلی می باشد.یافته­ های پژوهش: در این پژوهش با روش فراترکیب پیشایندهای نشاط کارکنان در سازمان، در ۲ مقوله فردی و سازمانی و پسایندها نیز در ۲ مقوله نتایج فردی و سازمانی شناسایی شدند. سپس از روش دلفی فازی جهت اخذ نظرات خبرگان در خصوص اهمیت این مولفه ­ها استفاده شد. در مرحله اول دلفی فازی پیشایندهای کانون کنترل، حق شناسی و اثربخشی فردی به دلیل کمتر بودن مقدار ارزش به دست آمده شاخص با حد آستانه α حذف گردیدند. همچنین پسایندهای بهره ­وری کارکنان، وابستگی شغلی خلاقانه و رضایت شغلی به ترتیب دارای بیشترین اهمیت بوده­اند. در این بخش تمامی پسایندها مورد تایید قرار گرفتند. اختلاف میانگین فازی زدایی شده نظر خبرگان در دو مرحله برای پیشایندها و پسایندها از ۰.۱ کمتر است. بر این اساس، خبرگان فروشگاه های زنجیره ­ای فامیلی در خصوص پیشایندها و پسایندهای نشاط کارکنان در سازمان به اجماع رسیده ­اند و نظرسنجی در این مرحله متوقف می­ شود.محدودیت­ ها و پیامدها: بر اساس یافته های پژوهش حاضر شغل باید به گونه­ ای تعریف و طراحی گردد که غنا و معناداری لازم را در خود فراهم آورده و منجر به خروجی ­های مثبت و نتیجه بخش گردد. برخی از ویژگی ­ها هستند که در تعریف هر شغلی باید به آن­ها توجه ویژه ­ای نمود. معناداری شغل، شفافیت شغلی، امنیت شغلی، استقلال عمل در کار و پیشرفت شغلی کارکنان از جمله آن­ها هستند که مسلما پیاده سازی و اجرای هر کدام از آن­ها پیامدهای مثبت بسیاری را به همراه خواهد داشت. عوامل متعددی در سطح فردی، ویژگی ­ها و خصایص شخصی وجود دارند که می­ توانند به صورت بالقوه­ بر نشاط آفرینی سازمانی تاثیرگذار باشند. این عوامل در مضامین متعددی همچون عوامل جمعیت شناختی، ویژگی­ های شخصیتی، ویژگی­ های روانشناختی و نگرش ­های فردی قرار گرفتند. لذا پیشنهاد می ­شود مدیران منابع انسانی مضامین ذکر گردیده و عوامل زیرمجموعه آن را در استراتژی­ ها و برنامه­ های جذب و استخدام خود حتما در نظر بگیرند.پیامدهای عملی: مطابق با نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر، برنامه­ های رفاهی و فعالیت ­های فراسازمانی در جهت رفاه و سلامتی کارکنان از مهم ترین عوامل پیش برنده نشاط آفرینی سازمانی هستند. لذا بسیار مهم خواهد بود که این برنامه ­ها در سازمان توسط مدیران مورد توجه بیشتری قرار گیرند. همچنین اعتماد در محیط­ های کاری می تواند منجر به نشاط آفرینی سازمانی شود. لذا پیشنهاد می­ شود به منظور تقویت اعتماد و در نتیجه افزایش نشاط آفرینی در سازمان، مدیران نسبت به پایبندی به صداقت در امور و روابط شغلی، رعایت عدالت در بین کارکنان و اولویت دادن اهداف مشترک بر اهداف فردی اقدام شود.ابتکار یا ارزش مقاله: انتظار می­ رود مدیران منابع انسانی با استفاده از نتایج این پژوهش در جهت بهبود نشاط کارکنان و در نهایت بهبود عملکرد و رشد سازمان خود استفاده کنند.نوع مقاله: مقاله پژوهشی

کلیدواژه ها:

نشاط کارکنان ، پیشایندها ، پسایندها ، فراترکیب ، دلفی فازی