بررسی اثر تنش کم‎آبیاری بر ترکیبات تشکیل‎دهنده اسانس و فعالیت آنتی‎اکسیدانی گیاه دارویی برازمبل (S. abrotanoides)

خشکی یکی از مهم‎ترین تنش‎های غیرزیستی است که رشد، نمو و فرایندهای بیوشیمیایی گیاه مانند تولید متابولیت‎های ثانویه را تحت تاثیر قرار می‎دهد. گیاه برازمبل (زیرجنس Perovskia از جنس Salvia) متعلق به تیره نعناعیان می‎باشد و مصارف دارویی فراوانی دارد. به منظور بررسی اثر تنش کم‎آبیاری بر محتوای پلی‎فنول‎ها، فعالیت آنزیم‎های آنتی‎اکسیدانی و ترکیبات تشکیل‎دهنده اسانس دو جمعیت برازمبل از گونه S. abrotanoides، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در دو سال متوالی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ اجرا شد. سطوح رطوبتی اعمال شده شامل: در حد ظرفیت زراعی مزرعه (شاهد)، ۷۰ درصد ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و ۵۰ درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید) بود. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش رطوبتی میزان فنول و فلاونوئید کل، فعالیت آنزیم‎های آنتی‎اکسیدانی، غلظت پرولین و درصد اسانس نسبت به شاهد افزایش یافت. هم‎چنین، در مقایسه بین دو جمعیت، بیشترین مقدار فنول و فلاونوئید کل و خاصیت آنتی‎اکسیدانی در جمعیت ابیانه نسبت به جمعیت دیگر و در سال دوم زراعی مشاهده گردید. هم‎چنین در سطوح تنش ملایم و شدید، درصد همه ترکیبات غالب اسانس (دلتا ۳ کارن، کمفور، ۱و۸ سینئول، برنئول، میرسن و آلفا‎پینن) افزایش یافت و در نتیجه موجب بهبود کیفیت اسانس این گیاه گردید. بنابراین، می‎توان نتیجه گرفت که تنش خشکی ملایم و شدید به طور قابل توجهی باعث افزایش متابولیت‎های ثانویه، فعالیت‎ آنتی‎اکسیدانی و درصد ترکیبات اصلی اسانس شد و این موضوع بینشی برای بهبود کمی و کیفی اجزای زیست فعال گیاه برازمبل با ایجاد تنش رطوبتی مدیریت شده فراهم می‎کند.

کلیدواژه ها:

تنش رطوبتی ، خانواده نعناعیان ، فلاونوئید ، فنول کل ، مونوترپن‎ها