وضعیت دینی و فکری شیعه امامیه در ایران مقارن عصر پایانی خلافت عباسی

تشیع یکی از دو جریان اصلی دین اسلام، از ابتدای حیات آن، در ایران، با تهدیدها و موانع گوناگونی مواجه بوده و دوره پایانی خلافت عباسی نقطه عطفی در این زمینه به شمار می رود. سلوک سیاسی و اجتماعی شیعیان امامی در کنار اصول اعتقادی شان نیاز به بازخوانی دارد. شیعیان امامی با بهره گیری از جایگاه نقیبان، منقبت خوانان، وزیران دارای نفوذ و با استفاده از اصل راهبردی تقیه در جهت حفظ و تداوم هویت گروهی خود کوشیدند و در این بستر ناسازگار با رویکرد مذهبی خود، برای پیشرفت پایگاه سیاسی و اجتماعی شیعه تلاش کردند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل مختلفی همچون ضعف خلافت عباسی، منازعات مذهبی و فراگیر شدن اندیشه شیعی، افول اندیشه های شیعی منحرف، ارتباط نزدیک میان تشیع و تصوف، تمسک تشیع به اصل راهبردی تقیه، تحول در مبانی تئوریک تشیع، بهره گیری شیعیان از فرهنگ وقف و بهره گیری از نهاد وزارت بخشی از وضعیت شیعیان در عصر پایانی عباسی می باشد. این پژوهش بارویکرد توصیفی و تحلیلی درصدد است که وضعیت دینی و فکری تشیع در عصر پایانی خلافت عباسی را نشان دهد.

کلیدواژه ها:

شیعه امامی ، ایران ، وضعیت دینی ، خلافت عباسی