روند استفاده از فراترکیب به عنوان روش کیفی کل نگر در علوم انسانی و اجتماعی

فراترکیب کیفی میتواند روشی برای درک عمیقتر اشتراکات، روندها و الگوها در یافته های پژوهشی باشد و نیزامکان نظریه پردازی در مطالعات متعدد را فراهم سازد. هدف این مقاله بررسی روند استفاده از فراترکیب برای انجامپژوهش های کیفی کل نگر در دوره های تحصیلات تکمیلی علوم انسانی و اجتماعی است. برای این منظور و بااستفاده از روش تحلیل محتوا، از پایگاه گنج ایرانداک به عنوان منبع داده های پژوهش استفاده شد. نخست،پژوهشگر با جستجوی واژگان کلیدی مربوطه در سامانه گنج ایرانداک، به فهرستی از پژوهش های مرتبط در حوزههای مختلف طی بازه ای ۱۲ ساله از ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ دست یافت. سپس، با در نظر گرفتن معیارهای گزینش، بهبررسی، دسته بندی و تحلیل چکیده و روش پژوهشی مطالعات منتخب پرداخته شد. در نهایت، با تلفیق و ترکیبمقوله ها، تصویری از چگونگی روندها و الگوهای موجود در استفاده از فراترکیب در علوم انسانی و اجتماعی بهدست آمد. یافته های این پژوهش نشان داد که استفاده از فراترکیب طی ۵ سال نخست دوره یاد شده نسبتا ثابتبود اما پس از آن با شیبی تند افزایشیافت تا اینکه طی ۷ سال آخر بازه مذکور، ابتدا ۴ برابر و در سال انتهایی تا ۱۸برابر سال نخست، از آن روش استفاده شد. در میان رشته هایی که بیشترین فراوانی را در استفاده از روش فراترکیبداشتند به ترتیب شامل مدیریت، علوم تربیتی، فناوری اطلاعات و کتابداری، حسابداری، اقتصاد و علوم اجتماعی وسایر شاخه های علوم انسانی می شوند. بر اساس این نتایج، میتوان گفت که استفاده از فراترکیب در رشته هایعلوم انسانی و اجتماعی در سال های اخیر و نیز آتی رو به گسترش بوده و این موضوع ضرورت آموزش، ترویج وتوسعه این روش پژوهشی را دو چندان می کند.

کلیدواژه ها:

فراترکیب ، روندها ، روش کیفی نوین ، نظریه پردازی ، علوم انسانی و اجتماعی