ترجمان دانش: گامی بلند برای مشارکت ذی نفعان در نظام سلامت

جان یانیدیس: "علم بهترین چیزی است که می تواند برای بشر اتفاق بیفتد، اما انجام تحقیق مانند شنا کردن در یک اقیانوس در شب است. علم در تاریکی رشد می کند." سلامت به عنوان یک حق بیان شده است و پیرو این حق تمامی دولت ها درصدد فراهم آوردن خدمات مراقبت سلامت در سطح مختلف هستند. علاوه براین محققین زیادی در سرتاسر دنیا هرروز در حال انجام تحقیقات متفاوت و گوناگونی هستند تا دسترسی به خدمات را تسهیل کنند، اثربخشی آن را بهبود دهند و هزینه های آن را مدیریت کنند. بااین وجود در بسیاری از موارد نتایج این تحقیقات به ذی نفعان اصلی یا نهایی آن ها اطلاع داده نمی شود یا ذی نفعان از این نتایج بی اطلاع می مانند. در حقیقت در چنین حالتی ممکن است هیچ وقت از نتایج ارزشمند یک طرح تحقیقاتی در عمل استفاده نشود (۱). ترجمان دانش در حقیقت به عنوان فرایندی واسطه بین پژوهشگران و ذی نفعان طرح ها بیان می شود. ترجمان دانش به معنای تبادل، سنتز و کاربرد یافته های تحقیق به واسطه سیستم پیچیده ای از ارتباطات بین محققین و استفاده کنندگان از دانش است که هدف نهایی آن تغییر در رفتار است. در این فرایند مهم ترین یافته ها و نتایج پژوهش ها به زبانی ساده و قابل فهم برای عموم مردم بیان می شود. پیام باید به صورت خلاصه به زبانی غیرتخصصی و شفاف و روشن در قالب جملات گزاره ای باشد، به گونه ای که فرد ناآشنا به پژوهش آن را کاملا درک کند و در صورت نیاز بتواند از آن نتایج در زندگی روزمره خود استفاده نماید. معمولا یک گزارش ترجمان دانش دارای چند بخش مهم است که مهم ترین آن ها شامل پیام پژوهش، بیان اهمیت موضوع، مهم ترین یافته ها، ذی نفعان (ازجمله عموم مردم، سیاستگزاران و تصمیم گیرندگان حوزه سلامت، گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات مراقبتی، صنعت و سایر سازمان ها)، پیشنهاد برای کاربرد نتایج برحسب ذی نفعان و شیوه انتقال نتایج به ذی نفعان است (۲,۳). برای انتقال نتایج مطالعات به ذی نفعان روش های مختلفی وجود دارد که برحسب نوع مخاطب می تواند متفاوت باشد. این روش ها معمولا در دودسته روش های فعال و روش های غیرفعال دسته بندی می شوند. در روش های فعال امکان تبادل نظر و گفتگو و بازخورد بیشتری وجود دارد درحالی که روش های غیرفعال معمولا یک طرفه هستند و بازخوردی در آن ها صورت نمی گیرد. مهم ترین روش های غیرفعال شامل انتشار نتایج پژوهش ها در قالب مقاله در مجلات داخلی و خارجی، یا ارایه آن ها در سمینارهای داخلی و خارجی است. همچنین ارسال گزارش کامل یا خلاصه نتایج در مجلات یا روزنامه ها یا انتشار آن در سایت های سازمان ها نیز جزو این دسته هستند. در روش های فعال می توان به برگزاری جلسه به صورت مستقیم با ذی نفعان و اصحاب رسانه اشاره کرد. همچنین تدوین راهنمای بالینی و پروتکل های استاندارد حاصل از نتایج تحقیقات و برگزاری کارگاه های مرتبط با موضوع همراه با ارائه نتایج می تواند از مهم ترین این روش ها باشد (۴,۵). فرایند ترجمان دانش و کاربست نتایج در کشور ما نیز به تازگی جان تازه ای گرفته است اما همچنان مشکلات فراوانی سد راه آن است. در این زمینه توصیه می شود محققین محترم و علاقه مند به دنبال رساندن نتایج تحقیقات خود به ذی نفعان اصلی باشند و از روش های فعال و غیرفعال ذکرشده استفاده نمایند. در بسیاری از موارد دانشگاه ها و موسسات نیز از برگزاری چنین جلساتی استقبال خواهند کرد زیرا این فرایند در ارزشیابی دانشگاه ها نیز دارای اهمیت و امتیاز است. امید است با سرعت بخشیدن به این فرایند ارتباط واقعی بین دانشگاه و محققین با خارج از دانشگاه برقرار شود و از نتایج تحقیقات به صورت کاربردی تری استفاده شود. همچنین بهتر است با مشارکت دادن ذی نفعان در کلیه مراحل تحقیق، به شیوه ای عمل شود که خواسته های ذی نفعان در نتایج تحقیقات ظهور کند.

کلیدواژه ها:

Interpreter Knowledge ، Health ، Contribution ، ترجمان دانش ، مشارکت ، سلامت