نقش نهادها و وفور منابع طبیعی بر رابطه نظامی سازی و رشد اقتصادی: مطالعه کشورهای درحال توسعه با معرفی شاخص جهانی نظامی سازی (GMI)

از دیرباز تاکنون، اثرات اقتصادی مخارج نظامی یکی از موضوعات بحث برانگیز در ادبیات اقتصاد دفاع و صلح بوده است. غالب مطالعات تجربی انجام شده در این زمینه نشان دهنده اثر منفی و یا بی معنای مخارج نظامی بر رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه است. اما مطالعات تجربی جدیدتر نشان می دهند که وجود عوامل خارجی نظیر تهدیدات، وفور منابع طبیعی و نهادهای باکیفیت می تواند به طور غیرمستقیم از طریق مخارج نظامی، رشد اقتصادی را در این کشورها افزایش و اثرات منفی مستقیم مخارج نظامی بر رشد اقتصادی را تا حدی جبران کند. در این راستا مقاله حاضر تلاش کرده است تا نقش کیفیت نهادی و وفور منابع طبیعی را بر رابطه نظامی سازی و رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه طی دوره زمانی ۲۰۱۸-۲۰۰۰ با استفاده از رویکرد داده های پانل پویا مورد بررسی قرار دهد. به این منظور از شاخص جهانی نظامی سازی (GMI) و روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده شده است. نتایج تجربی نشان می دهد که اثر نظامی سازی بر رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه منفی و معنادار است؛ اما اثر تعاملی کیفیت نهادی و نظامی سازی و همچنین اثر تعاملی وفور منابع طبیعی و نظامی سازی بر رشد اقتصادی این کشورها مثبت و معنادار است. به این معنا که نظامی سازی در کشورهای درحال توسعه در حضور نهادهای خوب و فراوانی منابع طبیعی، می تواند رشد اقتصادی را افزایش دهد. همچنین با تفکیک کشورهای مورد مطالعه به دو دسته کشورها با نهادهای بالنسبه بهتر و ضعیف تر، نشان داده شده است که نظامی سازی از کانال وفور منابع طبیعی، رشد اقتصادی را در کشورهای با نهادهای بالنسبه بهتر، افزایش می دهد؛ درحالی که نظامی سازی از کانال وفور منابع طبیعی، اثر منفی و معناداری بر رشد اقتصادی کشورهای با نهادهای بالنسبه ضعیف تر داشته است.

کلیدواژه ها:

Economic Growth ، Global Militarization Index (GMI) ، Institutions ، Abundance of Natural Resources ، Developing Countries ، Generalized Method of Moments (GMM) ، رشد اقتصادی ، شاخص جهانی نظامی سازی (GMI) ، نهادها ، وفور منابع طبیعی ، کشورهای درحال توسعه ، روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM).