تاثیر نامتقارن شاخص های جهانی ریسک ژئوپلیتیک و نااطمینانی اقتصادی بر رانت نفت در ایران

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تجربی تاثیر نامتقارن شاخص های جهانی ریسک ژئوپلیتیک (GPR) و نااطمینانی اقتصادی (EU) بر رانت نفت در ایران با بهره گیری از داده های فصلی دوره زمانی ۱۹۹۳:۱-۲۰۲۱:۱ است. به این منظور از شاخص جهانی GPR ارائه شده توسط کالدارا و یاکوویلو (۲۰۱۸) که مبتنی بر پوشش روزنامه ای تنش های ژئوپلیتیکی است و شاخص جهانی EU ارائه شده توسط اهیر و همکاران (۲۰۱۸) که مبتنی بر فراوانی واژه نااطمینانی (و انواع آن) در گزارش های کشوری واحد اطلاعات اکونومیست است، استفاده شده است. متغیرهای میزان تولید نفت و شاخص جهانی فعالیت واقعی اقتصادی نیز به عنوان متغیرهای کنترل وارد مدل شده اند. نتایج آزمون هم انباشتگی کرانه های تعمیم یافته سام و همکاران (۲۰۱۹)، وجود رابطه تعادلی بلندمدت نامتقارن قوی بین متغیرهای مدل را تایید می کند. نتایج برآورد مدل به روش خودرگرسیون با وقفه های توزیعی غیرخطی (NARDL) نشان می دهد که در بلندمدت و کوتاه مدت تاثیر شوک های مثبت GPR بر سهم رانت نفت از GDP، مثبت و معنادار و این اثرگذاری برای شوک های منفی GPR، منفی و معنادار است. همچنین، میزان اثرگذاری شوک های مثبت GPR بر سهم رانت نفت از GDP، بزرگ تر از میزان اثرگذاری شوک های منفی GPR است (تایید اثر نامتقارن GPR). در مورد شاخص جهانی نااطمینانی اقتصادی نیز نتایج برآورد نشان می دهد که شوک های مثبت EU، در بلندمدت و کوتاه مدت تاثیر منفی و معنادار و شوک های منفی EU، در بلندمدت اثر بی معنا و در کوتاه مدت اثر مثبت و معنادار بر سهم رانت نفت از GDP داشته است (تایید اثر نامتقارن EU). بر اساس سایر نتایج، افزایش میزان تولید نفت و شاخص جهانی فعالیت واقعی اقتصادی مطابق انتظار تئوریکی اثر مثبت و معنادار بر سهم رانت نفت از GDP داشته اند.

کلیدواژه ها:

Geopolitical Risk ، Economic Uncertainty ، Oil Rent ، Asymmetric ، Non-linear Autoregressive Distributed Lag (NARDL). ، ریسک ژئوپلیتیک ، نااطمینانی اقتصادی ، رانت نفت ، عدم تقارن ، خودرگرسیون با وقفه های توزیعی غیرخطی (NARDL).