نگاهی به دو قاعده «لاضرر و لاحرج»

قاعده لاضرر، مستند فقهی و دلیل مشروع بودن ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی می باشد. که خود نیز توسط آیاتی از قرآن کریم و روایات و ادله عقلی مورد تایید قرار می گیرد که به طور اجمال به مهمترین از آنها اشاره می شود: قرآن کریم در مورد نفی ضرر و ضرار در اسلام آیات متعددی در قرآن کریم وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می شود. از جمله قسمتی از این آیه که می فرماید: «… ولا تمسکوهن ضرارا لتعتدوا…»[۱] این آیه شریفه ، اشاره به زنان مطلقه می کند و به مردان سفارش می کند که اگر زنانتان را طلاق دادید تا پایان عده، یا آنها را به خوشی و سازگاری در خانه نگه دارید و یا به نیکی رها کنید. سپس می فرماید: «روا نیست که آنان را به آزار نگه داشته و بر آنها ستم کنید». و مشخص است که اسلام ضرر زدن به دیگری را جایز نمی داند. یا آیه دیگری که مربوط به تعیین سهم الارث و ورثه میت می باشد و لازم است بعد از ادای دین وانجام وصیت صورت گیرد. این آیه شریفه می فرماید: «… من بعد وصیه یوصی بها او دین غیر مضار…» و تاکید دارد که انسان حق ندارد از طریق وصیت یا اعتراف به بدهی ، برضد وارثان صحنه سازی کند و حقوق آنها را ضایع کرده و به آنها ضرر وارد کند.

کلیدواژه ها:

قاعده لاضرر ، قاعده لاحرج ، قانون مدنی ، قرآن کریم