تاثیر تابش پرتو فرابنفش A و B بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و آنتی اکسیدانی رزماری (Rosmarinus officinalis L.)

در دهه های گذشته در نتیجه فعالیت های صنعتی انسان، اثر بازدارندگی لایه اوزن در استراتوسفر که مانع عبور فرابنفش-ث و بخش زیادی از فرابنفش-ب به سطح زمین می شد به­طور قابل­توجهی کاهش یافته است؛ در نتیجه ورود پرتوهای فرابنفش به سطح زمین افزایش یافته است. این امر آسیب های جدی را بر موجودات زنده به ویژه گیاهان به همراه دارد. در پژوهش حاضر، اثر تابش پرتو فرابنفش-آ و ب بر برخی از صفات مورفوفیزیولوژیکی و آنتی­اکسیدان­های آنزیمی و غیر­آنزیمی گیاه رزماری (Rosmarinus officinalis L.) مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح آزمایشی کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای پرتو فرابنفش در سه سطح (شاهد، تابش پرتو فرابنفش-آ و تابش پرتو فرابنفش-ب) در نظر گرفته شد. پرتودهی فرابنفش توسط لامپ های ساخت شرکت Q-Lab آمریکا اعمال شد. تیماردهی به صورت روزانه و به مدت چهار ساعت در طول روز انجام شد. نتایج نشان دارد که تیمار فرابنفش-ب منجر به کاهش وزن خشک برگ، ارتفاع بوته و مقدار کلروفیلa ،b  و کل (به ترتیب به میزان ۵۷/۲۹، ۴۴/۱۳، ۷/۱۷، ۷۷/۳۳ و ۵۱/۲۲ درصد) نسبت به شاهد شد. اما باعث افزایش میزان آنتی­اکسیدان های غیر­آنزیمی مانند کاروتنوئید، فنل و فلاونویید کل، افزایش فعالیت آنتی­اکسیدان های آنزیمی مانند آنزیم های پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز و همچنین میزان پرولین و مالون دی­آلدئید به ترتیب (به میزان ۴۵/۲۳، ۵۴/۳۷، ۵۹/۴۱، ۷۵/۸۲، ۵/۴۱۲، ۱۰۰، ۵/۸۷ و ۳۲/۳۵۹ درصد) نسبت به شاهد شد. میزان کلروفیل a، b و کل با تیمار فرابنفش-آ کاهش یافت. اما افزایش میزان مالون دی­آلدئید، پرولین و فعالیت آنزیم های آنتی­اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز با تیمار فرابنفش-آ مشاهده شد. در مجموع، افزایش ترکیبات جاذب فرابنفش مانند فنل، فلاونوئید و کاروتنویید باعث افزایش ظرفیت آنتی­اکسیدانی عصاره رزماری تحت تیمار فرابنفش-ب شد در­حالی که عملکرد گیاه کاهش یافت. بنابراین می توان گفت گیاهان رزماری در معرض تابش فرابنفش-ب از زی توده کمتر و خواص بیولوژیک و دارویی بالاتر برخوردار خواهند بود.

کلیدواژه ها:

Phenol ، Flavonoid ، Malondialdehyde ، Photosynthetic pigments ، Proline ، فنل ، فلاونوئید ، مالون دی آلدئید ، رنگیزه های فتوسنتزی ، پرولین