تاثیر آبیاری شیرابه محل دفن زباله بر خصوصیات مختلف خاک و تغذیه گیاه: مطالعه مروری

شیرابه محل دفن زباله نوعی پساب با ترکیب پیچیده است که غنی از عناصر غذایی نظیر نیتروژن و املاح بالا مانند سدیم و کلر بوده که به دلیل اثرات مثبت و منفی آن بر محیط زیست در سراسر جهان مورد توجه ویژه است. هم چنین، به دلیل این که در مناطق خشک و نیمه خشک آب یک عامل محدودکننده در گسترش کشاورزی و افزایش تولیدات آن محسوب می شود، استفاده از شیرابه زباله در این مناطق می تواند راه کاری مناسب برای آبیاری محصولات مختلف باشد. مطالعه حاضر، مروری بر مطالعات انجام شده در خصوص اثرات آبیاری شیرابه محل دفن زباله بر ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و زیستی خاک و رشد، عملکرد و تغذیه گیاه است که برگرفته از ۱۱۰ مقاله در بازه زمانی سال های ۱۹۸۹ تا ۲۰۲۳ از پایگاه های اطلاعاتی Web of Science، Google Scholar، ScienceDirect و SID است. بررسی ها نشان داد که اثر شیرابه زباله بر خاک بسته به نوع، ترکیب و pH شیرابه و به علاوه بافت، کانی های تشکیل دهنده و pH خاک می تواند سبب تغییرات متفاوتی در ویژگی های مختلف خاک شود. به طور کلی آبیاری شیرابه موجب افزایش شوری، میزان نیتروژن، آب قابل استفاده خاک و افزایش فعالیت و جمعیت میکروبی خاک می شود. از طرف دیگر، محققان با کاربرد شیرابه زباله جهت آبیاری گیاهان نتایج بسیار متفاوتی را به دست آوردند. در بعضی از مطالعات افزایش رشد و عملکرد گیاهان پس از آبیاری شیرابه زباله مشاهده شد، ولی در نتایج دیگر نشانه هایی از اثرات منفی شیرابه نظیر کاهش جوانه زنی بذر، رشد گیاه و سوختگی برگ، سمیت گیاهی و از بین رفتن کامل گیاه به دلیل افزایش میزان شوری و فلزات سنگین و دیگر ترکیبات شیرابه یافت شد. از یافته ها در این زمینه می توان نتیجه گرفت، اثر آبیاری شیرابه زباله بر گیاه به گونه گیاهی، میزان تحمل گیاه، نوع و ترکیب شیرابه و شیوه و میزان آبیاری بستگی داشته و برای حصول عملکرد بیش تر بایستی از استفاده مکرر شیرابه خام جلوگیری کرده و یا به صورت رقیق شده آن را به کار برد.

کلیدواژه ها:

آبیاری ، ریزموجودات ، سمیت گیاهی ، شیرابه محل دفن زباله ، شوری خاک ، نیتروژن