شهودی بر تغییر اقلیم در نواحی رویشی زاگرس (مطالعه موردی: سایت های زوال درختان بلوط استان ایلام)

از آن جایی که تغییرات اقلیمی یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد درختان و تخریب و زوال جنگل های زاگرس هستند، در این تحقیق براساس شاخص های استاندارد که توسط سازمان جهانی هواشناسی تعیین و به روز شده است، اقدام به آشکارسازی وقوع رخداد تغییر اقلیم در شش سایت پایش زوال درختان بلوط در استان ایلام شامل سرابله، مله سیاه و تنگه دالاب از دو جهت شمالی و جنوبی صورت گرفت. به این منظور نزدیک ترین ایستگاه سینوپتیک به هر یک از سایت ها شناسایی و از داده های روزانه پارامترهای دمای حداقل، دمای حداکثر و بارش در بازه زمانی ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۹ استفاده شد. شاخص های موثر بر تنش گرما (شاخص های دمایی گرم و دمایی سرد) و تنش رطوبتی، با استفاده از نرم افزار ClimPACT در محیط برنامه R محاسبه شدند. نتایج بررسی روند و معناداری شاخص های آشکارسازی تغییر اقلیم نشان داد از ۱۶ شاخص گرمایی مورد بررسی به ترتیب در ایستگاه ایوان و ایلام، ۱۱ شاخص (حدود۷۰ درصد) و نه شاخص (حدود ۵۶ درصد) روند معناداری داشتند. مطالعه موج های گرم نشان داد نواحی شمالی و شمال غرب استان با دوره های متعدد موج گرم مواجهه شده است این مطلب تاییدی برگرم شدن نواحی مرتفع تر کوهستانی در نتیجه پدیده تغییر اقلیمی است. شاخص های دمایی مبتنی بر سرما از هشت شاخص مورد بررسی بهترتیب در ایستگاه ایوان و ایلام ۱۱ شاخص (حدود ۷۰ درصد) و نه شاخص (حدود ۵۶ درصد) روند معناداری داشتند. در ایستگاه ایوان غرب تعداد هفت شاخص حدود ۸۷ درصد و ایستگاه ایلام سه شاخص حدود ۳۸ درصد روند معنادار بوده است. نتایج بررسی روند و معناداری شاخص های ترکیبی آشکارسازی تغییر اقلیم در ایستگاه ایوان غرب ۱۰۰ درصد و در ایستگاه ایلام ۵۰ درصد را نشان دادند. شاخص های مربوط به فراوانی و شدت بارش ه ای سنگین و طول دوره های خشک و مرطوب تغییرات معناداری نداشته است. در نهایت، می توان نتیجه گرفت منطقه رویشی زاگرس در استان ایلام تغییرات شدید دمایی از نوع گرمایشی را طی سال های مورد مطالعه تجربه کرده و نمود تغییر اقلیم در شمال ناحیه رویشی زاگرس از نوع افزایش دما بوده که گستره آن از سال ۲۰۰۸ به بعد به نواحی شمال غرب این ناحیه نیز کشیده شده است.

کلیدواژه ها:

استان ایلام ، تغییر اقلیم ، زوال درختان بلوط ، شاخص های گرمایی ، نرم افزار ClimPACT