تحلیل روند تغییرات کیفیت آب رودخانه کارون با بهره گیری از آزمون ناپارامتری من-کندال و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

بررسی و پیش بینی کیفیت آب رودخانه ها که پدیده ای غیرقطعی، تصادفی و متاثر از عوامل طبیعی و غیرطبیعی است نقش مهمی در مدیریت کیفی منابع آب ایفا می نماید. این پژوهش با هدف تحلیل روند کیفیت آب رودخانه کارون در چهار ایستگاه هیدرومتری شامل گتوند، شوشتر، ملاثانی و اهواز رودخانه کارون در بازه زمانی ۲۰ ساله (۱۳۹۶-۱۳۷۷)، در دو فصل مرطوب و خشک انجام شد. برای این منظور پارامترهای شیمیایی هدایت الکتریکی (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، نسبت جذب سدیم (SAR)، سدیم (Na) و کلراید (Cl) مورد تحلیل قرار گرفتند. روند کیفیت آب رودخانه با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال و ترسیم نقشه های آن با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام پذیرفت. نتایج آزمون من-کندال نشان داد که مقادیر پارامترهای EC، TDS، SAR، Na و Cl در بازه زمانی مورد نظر، از ایستگاه های بالادست به پایین دست روند افزایشی داشته است. روند شوری (EC) در فصل مرطوب در ایستگاه های شوشتر و ملاثانی بر اساس آماره Z در سطح ۱۰ درصد و در ایستگاه اهواز در سطح پنج درصد معنا دار و افزایشی بوده است. کم ترین مقدار شوری در فصل مرطوب مربوط به ایستگاه گتوند با ۷۰۱ میکرو زیمنس بر سانتی متر در سال ۸۱-۸۲ و بیش ترین مقدار به ایستگاه اهواز با ۲۸۰۶ میکرو زیمنس بر سانتی­متر در سال ۸۸-۸۷ در فصل خشک بوده است. هم چنین، بر اساس شاخص کیفی آب ویلکاکس، در همه ایستگاه های مورد مطالعه، کیفیت آب برای مصارف کشاورزی در رده متوسط قرار داشت و برای آبیاری زمین هایی با ابفت درشت و با زهکشی، مناسب است (عمدتا در رده C۳S۱). این در حالی است که پارامترهای Na، Cl و TDS در برخی از سال ها در مرز متوسط و نامناسب قرار گرفتند. به طورکلی، نتایج نشان داد که به دلیل استفاده های نادرست و عدم رعایت اصول بهره برداری آب این رودخانه، بر میزان املاح محلول این رودخانه افزوده شده و سبب کاهش کیفیت آب رودخانه در طول دوره آماری مورد مطالعه شد.

کلیدواژه ها:

رودخانه کارون ، فصل مرطوب و خشک ، کیفیت آب ، ویلکاکس ، GIS