نحو فضا و روابط دیالکتیک کالبدی فرهنگسراهای معاصر تهران

مجموعه های فرهنگی به خصوص فرهنگسراها به عنوان عاملی موثر در غنی سازی اوقات فراغت نوجوانان و جوانان و ارتقای آگاهی آنان، حائز اهمیت بوده و می توانند بسترساز رفتارهای اجتماعی مطلوب باشند. در این راستا اثربخشی معماری بر پیکره بندی و روابط فضایی این نوع فضاها بر ارتقای کارایی عملکردی این مراکز قابل تحقیق بوده و نیازمند تدقیق و تقویت است. به همین ترتیب هدف پژوهش حاضر، کنکاش در خصوص شناسایی مولفه های موثر در رابطه دیالکتیک فضایی فرهنگسراهای شاخص تهران در بازه زمانی پهلوی دوم تا دوره معاصر است. روش پژوهش از حیث هدف کاربردی - توسعه ای و از جنبه ماهیت داده های تحلیلی، کمی است و فرآیند تحلیل با رویکرد شبیه سازی ریاضی به واسطه نیاز به مقایسه هندسه کالبدی بناهای موردنظر تحقیق، از برداشت میدانی و تجزیه وتحلیل فضاها، در مدل سازی رایانه ای در نرم افزار دپس مپ، بهره برده است. در جریان پژوهش به واسطه تحلیل سه شاخصه‎ی دیالکتیک فضایی یعنی «هم پیوندی»، «اتصال» و «دسترسی» در نمونه های موردی پژوهش، عنصر «هم پیوندی» از مقدار همگن و میانگین ۷۵/۴ برخوردار بوده که نمایانگر رویت پذیری و گشودگی های فضاهای متنوع یک فرهنگسرا در مجاورت هم است. درعین حال مقدار «اتصال» و «دسترسی» تنوع زیادی داشته و نشانگر تعدد ورودی ها و مسیرهای متنوع در نحو فضای معماری های موردمطالعه است. این موضوع می تواند در تحلیل رابطه دیالکتیک فضایی و موفقیت در کارکرد فرهنگسراهای شناخته شده شهر تهران، معرف رابطه معناداری جهت لزوم «هم پیوندی کالبدی و فضایی» و تنوع «مسیرها و دسترسی ها» به عنوان دو راهبرد موثر و آزمون شده در معماری فرهنگسراهای تهران باشد. طراحی معماری می تواند با راه حل های فضایی ادغام شده با حضور انسان، ارتقا یابد. توجه به سازمان دهی فضایی، عرصه بندی عملکردی، جذابیت زیبایی شناختی و مصالح شفاف بکار رفته جهت قرار دادن راهبردی اجزای تقسیم کننده فضا، بر کاربرد کلی، کارایی و واکنش احساسی در فضا های معماری تاثیر می گذارند.

کلیدواژه ها:

کالبد معماری ، نحو فضا ، دیالکتیک فضایی ، فرهنگسرا ، معماری معاصر تهران