مداخلات قلدری: مرور نظام مند پژوهش های ایران

زمینه: قلدری، مساله­ای فراگیر و جدی در حوزه سلامت روانی-اجتماعی است که افراد گروه­های سنی مختلف در فرهنگ­های مختلف را تحت تاثیر قرار می­دهد. تاکنون مداخلات گوناگونی برای مقابله با این آسیب اجتماعی ارائه شده است. هدف: هدف پژوهش حاضر، مرور نظام­مند مداخلات قلدری و قربانی شدن سنتی و سایبری در جمعیت عمومی ایران بود. روش: در یک مطالعه مروری نظام­مند بر اساس دستورالعمل پریزما، پژوهش­های کارآزمایی بالینی منتشر شده در حوزه قلدری در پایگاه­های اطلاعاتی آنلاین (Magiran, Noormags, SID) در طی سال­های ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۳ با استفاده از ترکیب کلیدواژه­های "قلدری" یا "زورگویی" یا "آزارگری" و "قلدری سایبری" یا "قلدری سنتی" یا "مزاحمت سایبری" مورد جستجو قرار گرفتند. از مجموع ۴۰۳ مقاله منتشر شده، ۹۰ مطالعه بر اساس معیارهای ورود در مقوله­های ویژگی­های کلی، ویژگی­های گروه نمونه، دوره پیگیری، طرح پژوهش، پیامد و نوع مداخلات استخراج شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تمرکز عمده مداخلات بر قلدری سنتی بوده است و مداخلات قلدری یا قربانی شدن سایبری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بعلاوه، مشخص شد که کلیه مداخلات به صورت مقطعی و با محوریت داده­ها یا گزارش­های خودسنجی انجام شده است. همچنین، بیشتر مداخلات در گروه سنی نوجوانان که غالبا دانش­آموزان دوره متوسطه بودند، صورت گرفته است. علاوه بر این، ارزیابی نوع مداخلات حاکی از این بود که آموزش مهارت­های زندگی و مداخلات مبتنی بر تنظیم هیجان رایجترین و پرکاربردترین مداخلات مرتبط با قلدری در گروه­های سنی مختلف بودند. نتیجه گیری: به طور کلی، یافته­های پژوهش حاضر ضرورت انجام مطالعات طولی، توجه به طراحی برنامه­های پیشگیری از قلدری (به ویژه قلدری و قربانی شدن سایبری) در گروه دانشجویان و کودکان خردسال و در بافت­های متنوع (از جمله محیط­های شغلی) و نیز توجه به سایر روش­های جمع­آوری داده را به منظور درک دقیق­تر پدیده قلدری و مقابله کارآمد با آن مورد تاکید قرار می­دهند.

کلیدواژه ها:

قلدری ، قربانی شدن ، مرور نظام مند ، مرور سیستماتیک ، قلدری سایبری ، قلدری کردن ، دانش آموزان