تحلیل روایت نگاره های نجومی فالنامه ی طهماسبی نسخه درسدن با روش تحلیل روایت کرسول

در دوره ی اول صفوی هنر نگارگری دچار تحولاتی شد که از آن میان می توان به شکل گیری گونه ایی از آثار تحت عنوان فالنامههای مصور دارای نگاره اشاره کرد که به ویژه در دوران شاه طهماسب ترویج و گسترش یافتند. از میان ۴ نسخه ،فالنامه درسدنتحت نظر دربار شاه طهماسب تهیه شده است و تصویرگر باورهای رایج در دربار بوده است.کرسول در تحلیل روایتی که مطرح میکند به مطالعه ی بسترهای مختلف تاثیرگذار بر شکل گیری روایت ها می پردازد. روایت های بصری موجود در نگاره های فالنامههای مصور ، مجموعه ایی از روایت های مذهبی، حماسی، ادبی و تنجیمی است که کارکردی در راستای اهداف فالنامه های مصوریعنی پیشگویی آینده داشته اند و همچنین ابزاری برای بیان جهان بینی صاحبان حکومت، باورها و اعتقادات طبقات مختلف جامعه،جریان های درونی و فرهنگی موثر در عهد صفوی بودند . نوع پژوهش، کیفی و تاریخی است و با روش تحلیلی -توصیفی به بررسیباورهای کیهانی رایج در دوره ی صفوی که در فالنامه ی درسدن به تصویر درآمده است، می پردازد. هدف این پژوهش آن استکه با بررسی روایت های بصری فالنامه ی درسدن، جایگاه باورهای کیهانی و تنجیمی در دوره ی شاه طهماسب صفوی موردمطالعه قرار گیرد و همچنین به این پرسش پاسخ دهد که اثر هنری چگونه از باورهای تنجیمی در راستای القای برخی مفاهیماستفاده کرده است. نتایج نشان می دهد که باورهای تنجیمی در این دوره بطور افراطی بر قوت خود باقی بوده است و تاثیر بسیاریدر اداره ی امور کشور داشته است. اما از طرفی شاه طهماسب با وجود علاقه شدیدی که بهفالگیری داشت بعد از مناظره ای کهمیان فقیه نامی شیعه و عالم پر آوازه ایی در زمینه ی ستاره شناسی و علوم غریبه ترتیب داد، با انتخاب فقیه شیعی در مقامصدارت ، شیوه ی اداره ی امور را تغییر داد. تعداد کمتر نگاره های تنجیمی در این فالنامه در مقایسه با فالنامه های دیگر همچونتوپقاپی نیز گواه این مدعاست. همچنین در این فالنامه و با توجه به برگه ی فال، عناصر تنجیمی بیشتر با معنایی منفی به کار رفتهاست .

کلیدواژه ها:

فالنامه مصور ، تنجیم ، کیهان باوری ، صفوی ، تحلیل روایت ، کرسول