پایش و ارزیابی مشخصه های شیمیایی - زیستی و تعیین شاخص کمی کیفیت خاک بادامستان های چهارمحال وبختیاری

ازآنجاکه پایداری طولانی مدت اکوسیستم های باغی وابسته به حفظ کیفیت خاک است، آگاهی از وضعیت خاک ها و بررسی آثار فعالیت های صورت گرفته بر خصوصیات خاک بسیار مهم و در مدیریت بوم نظام موثر است. به منظور بررسی شاخص کیفیت خاک باغات بادام (Prunus dulcis) تحت شیوه های مختلف مدیریت شده استان چهارمحال وبختیاری، ۴۰ نمونه خاک مرکب از سه نقطه در هر باغ برداشت شد و در نهایت به ۶ گروه (سامان، بن، شهرکرد، کیار، اردل و فارسان) طبقه بندی شدند. برای تعیین شاخص کیفیت خاک، ویژگی خاک شامل pH، EC، کربن آلی کل و محلول در آب، تنفس پایه و ناشی از بستره، جمعیت میکروبی ریزوسفر، فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نحوه مدیریت باغات بادام در مناطق مختلف روی ویژگی های خاک و فرایندهای ارزیابی شده در این مطالعه تاثیر گذاشت. پایش خصوصیات خاک نشان داد که pH بین ۷/۰۵ تا ۸/۴۸، EC بین ۰/۲۳ تا ۲/۹۱ دسی زیمنس بر متر، تنفس میکروبی بین ۰/۴۴ تا ۸/۵۷ میلی گرم CO۲ در ۱۰۰ گرم خاک در روز، کربن آلی ۲/۰۹ تا ۴۴/۷۹ گرم بر کیلوگرم، فسفر قابل دسترس بین ۱/۵ تا ۱۲۲/۳ میلی گرم بر کیلوگرم و پتاسیم قابل دسترس بین ۲/۹۱ تا ۳۰۳۸ میلی گرم بر کیلوگرم بود. اجزای شاخص کیفیت خاک شامل جزء شیمیایی، فعالیت میکربی، جمعیت میکروبی و کربن آلی خاک تعیین شد. سهم شوری خاک در کیفیت خاک، به دست آمده با استفاده از تجزیه عاملی، بیشترین (۳۱ %) بود و پس از آن ضریب معدنی شدن کربن میکروبی (۲۷ %)، جمعیت میکروبی ریزوسفری (۲۴ %) و کربن آلی محلول در آب (۱۸ %) بود. مقادیر شاخص کیفیت خاک برای باغ های بادام سامان، بن، شهرکرد، کیار، اردل و فارسان به ترتیب ۰/۴۶، ۰/۴۰، ۰/۵۱، ۰/۶۷، ۰/۵۴ و ۰/۳۷ بود. این مقادیر نشان می دهند که خاک های ارزیابی شده برای تولید بادام در شهرکرد، کیار و اردل مناسب هستند و برای سامان، بن و فارسان نیاز به اقدامات مدیریتی جدی برای بهبود کیفیت خاک و افزایش پایداری این اکوسیستم های کشاورزی وجود دارد.

کلیدواژه ها:

Almond ، Agricultural sustainability ، Soil health ، Soil organic matter ، Mycorrhizal symbiosis ، بادام ، پایداری کشاورزی ، سلامت خاک ، ماده آلی خاک ، هم زیستی میکوریزی