مروری بر دعوای افراز منافع و مهایات در قوانین حقوقی ایران و مبانی فقه اسلامی

افراز منافع « شکلی از سهم بندی منافع و عواید یک مال مشاع است که طی آن مالکین (شرکاء)، مشاعی دارای مالکیت منافع مفروز در بازههای زمانی معین می گردند. با توجه به اینکه قانون مدنی ایران و حقوقدانان تنها از اعیان سخن به میان آوردهاند و مقوله ی »افراز منافع « که در در نظامهای حقوقی پیشرو خارجی در قالب تایم شیرینگ بصورت کامل بدان پرداخته شده و همچنین در منابع فقهی تحت عنوان »مهایات« مطرح گردیده و دارای آثار حقوقی بسیاری می باشد، در قوانین فعلی کمتر مورد بحث قرار گرفته است و تاحدی محاکم قضایی ما نسبت به آن تا حدی بیگانه هستند. با نگاهی به قوانین موجود، در می یابیم که هر چند میان »مالکیت منافع « و »حق انتفاع« شباهت بسیاری وجود دارد اما از منظر ماهوی و عملی نباید این دو تاسیس حقوقی را هم ردیف و یکسان در نظر گرفت ؛ فقدان عنصر قانونی برای این نهاد حقوقی نوین ، لزوم انجام مطالعات دقیقی را می طلبد. مطالعه حاضر که به روش »اسنادی« و با استفاده از تکنیک »مطالعه کتابخانه ای«، با رجوع به منابع حقوقی - فقهی و مقالات منتشر شده در این حوزه انجام گرفته ، ابتدا به بیان ماهیت حقوقی افراز و انطباق آن با سایر نهادهای حقوقی مشابه پرداخته شده، در ادامه مفهوم منفعت ، افراز دیون، مفهوم و اقسام مهایات پرداخته شدهو نهایتا بررسی احکام و آثار افراز منافع در مال مشاع و دعوای افراز منافع و ضوابط حقوقی حاکم بر آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند.

کلیدواژه ها:

افراز منافع ، تقسیم اموال ، مالکیت مشاع ، مالکیت منافع ، مهایات ، حق انتفاع ، حقوق مدنی ، فقه اسلامی