تبیین نقش کیفیت محیط محله های مسکونی در بهزیستی روان شناختی ساکنان (نمونه موردی: محله غیررسمی سایان شهر زنجان)

با رواج رویکرد تعامل فرد با محیط در مطالعات کیفیت محیطی، وضعیت محیط زندگی شهروندان به­ویژه در سکونت­گاه­های غیررسمی، مورد تردید و سوال می­باشد. زیرا این سکونت­گاه­ها می­توانند آثار جبران­ناپذیری بر وضعیت روحی و روانی ساکنان برجای گذاشته و در کیفیت زندگی آنان موثر باشند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تبیین نقش کیفیت محیط کالبدی و عملکردی محله غیررسمی سایان شهر زنجان، در بهزیستی روان­شناختی ساکنان است. پژوهش حاضر، در زمره پژوهش­های اکتشافی - تحلیلی قرار می­گیرد. رویکرد پژوهش کمی بوده و از نظر کاربست نتایج، می­توان آن­را در زمره پژوهش­های کاربردی به­شمار آورد. گردآوری داده­ها و اطلاعات مورد نیاز ازطریق مطالعات کتابخانه­ای و روش­های میدانی انجام گردیده­ است. گردآوری و ارزیابی داده­های مرتبط با کیفیت محیط، ازطریق پرسشنامه محقق ساخته بوده و جهت ارزیابی وضعیت بهزیستی روان­شناختی ساکنان از پرسشنامه ۵۴ سوالی «ریف» استفاده شده است. نمونه آماری مورد مطالعه شامل ۱۳۴ پلاک مسکونی است که به­صورت سیستماتیک و با مراجعه به درب منازل مورد پرسش­گری قرارگرفته­اند. جهت تجزیه و تحلیل شاخص­های اثرمحور و بررسی روابط آن با وضعیت بهزیستی روان­شناختی ساکنان، از مدل­سازی معادلات ساختاری و از نرم­افزار «Smart PLS» سوده برده شده است. داده­های مشاهده کارشناسی نیز با استفاده از روش تحلیل کیفی مورد ارزیابی قرارگرفته­اند. براساس نتایج به­دست آمده؛ سازه بهزیستی روان­شناختی در محله غیررسمی سایان به­میزان ۲۶۶/۰ توسط کیفیت محیط کالبدی و عملکردی تببین می­گردد. این مهم بیش از همه ازطریق کیفیت محیط کالبدی با ضریب معناداری ۱۸۶/۳ و ازطریق ۳ مولفه بهداشت محیطی، خوانایی و اصالت محیط بر وضعیت بهزیستی روان­شناختی ساکنان محله غیررسمی سایان، موثر واقع­می­گردد و نشان­دهنده نقش معنادار کیفیت محیط کالبدی و عملکردی بر بهزیستی روان­شناختی ساکنان است.

کلیدواژه ها:

کیفیت محیط ، سلامت و بهزیستی روان شناختی ، شهر زنجان