تاثیر اسلام بر تحول هنر گچ بری در دوره های مختلف ایران

در بقایای ارزشمند تاریخی ایران نمونه هایی از هنرنمایی با گچ مشاهده می شود که به عنوان یکی از مهمترین هنرهای تزئینی ایران مربوط به دوران ایلامی و هخامنشی می باشد که بعد از ورود اسلام به ایران دچار تحولاتی شده است. لذا مطالعه حاضر به بررسی و شناخت نقوش گچ بری ایران و تاثیر اسلام بر آن پرداخته است. اهمیت این موضوع باعث شناخت دقیق بناها و تاثیری که اسلام بر آرایش بناها داشته است می شود. پژوهش توسعه ای حاضر به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است. بر این اساس با استناد بر مطالعات کتابخانه ای، هنر گچ بری و نقوش آن در دوره های قبل از ورود اسلام به ایران و بعد از برپایی حکومت های اسلامی در ایران از جنبه نقوش و سبک های نقوش گچ بری مورد بحث قرار گرفت. که مشاهده شد باورهای مذهبی در دوران اسلامی تاثیر مهمی بر تحول هنر به ویژه هنر گچ بری داشته است که مهم ترین اثر آن در دوران آل بویه منع کاربرد نقوش انسانی و حیوانی در این هنر بوده است و سپس در عصر سلجوقی سبب تلفیق نقوش گیاهی ساسانی در کنار گردش اسلیمی و ساقه های آن با کتیبه نگاری آیات قرآنی، به عنوان تزئیین کننده ساختمان ها به ویژه بناهای مذهبی شده است. به مرور زمان نوآوری و ابتکار در طرح و نقوش منحصربه فرد از لحاظ مفاهیم فرهنگی و معانی نمادین که بیانگر آیین ها، رسوم و باورهای زیست بوم مردمی است سبب تداوم هنر گچ بری شد. بطوریکه هنر گچبری دوران اسلامی راه خود را با تکیه بر نقوش انتزاعی و هندسی در هنر اسلامی نیز باز کرد که نمونه های بی نظیر هنر گچبری اسلامی در مساجد به ویژه در محراب ها حاکی از این موضوع است.

کلیدواژه ها:

گچ بری ، هنر اسلامی ، نقوش گچ بری ، ایران ، دوران اسلامی