معانی ثانوی جمله های پرسشی در اشعار فروغ فرخزاد «با تامل بر تولدی دیگر و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد»

موضوع مقاله­ی حاضر تامل بر معانی ثانوی جمله های پرسشی در شعر فروغ است. این امکان در ادبیات وجود دارد که معنای جمله ها، بسته به هدف گوینده تغییر ­کند. بحث درباره ی این تغییرات موضوع علم معانی است و ازاین منظر با مقوله­ی منظورشناسی که از شاخه­های علم زبان­شناسی است، مشابهت دارد. هدف مقاله تبیین نحوه­ی استفاده­ی فروغ از ظرفیت چندمعنایی جمله های پرسشی است. مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی قصد پاسخ به این پرسش را دارد که معانی ثانوی جمله های پرسشی در شعر فروغ چه سمت وسویی دارند و چرا باید روی معانی ثانوی این جمله ها تاکید کرد؟ اهمیت و ضرورت تحقیق از آن­روست که در پی شناخت عمیق شعر فروغ از رهگذر علم معانی است و به جای برداشت­های ذوقی از شعر وی با اتکا بر متن، به سیر در اعماق روان فروغ می­پردازد. مطالعات و بررسی­های انجام یافته نشان می­دهد که درمجموع ۱۱۲جمله­ی پرسشی (بدون درنظرگرفتن تکرارها) در دو مجموعه ی شعری تولدی دیگر (۵۹ عدد-۵۳%) و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (۵۳ عدد- ۴۷% ) به دست ­آمد که همگی آن­ها معانی ثانوی دارند. براساس الگوی کتاب معانی شمیسا، تعداد ۲۱ معانی ثانوی در این پرسش­ها کشف شد که بسامد تکرار معنای ثانوی در دفتر تولدی دیگر ۶۸ بار (۵۴ %) و در مجموعه­ی ایمان بیاوریم... ۵۶ بار (۴۶%) است. نتایج حاکی از آن است که جمله های پرسشی در اشعار فروغ، همواره غیرمستقیم در نقش­های معنایی به غیر از پرسش به کار رفته و در این میان، معانی تاکیدی و جلب توجه و اظهار عجز و ناامیدی بیشترین بسامد را در معانی ثانوی دارند. همچنین بیشتر جمله­های سوالی هم زمان شامل چند معنی ثانوی دیگر هستند. بر این اساس می­توان گفت که هدف اصلی فروغ از طرح این سوال ها جلب توجه، دقت و به فکر واداشتن مخاطب و تاکید بر گفته­های خویش است. 

کلیدواژه ها:

جمله های پرسشی ، علم معانی ، فروغ فرخزاد ، معانی ثانوی ، منظورشناسی