نقش آمریکا و روسیه در بحران های ژئوپلیتیکی گرجستان و اوکراین

فروپاشی شوروی پیامدهای مهمی در حوزه های مختلف ژئو پلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی برای روسیه به همراه داشت و موقعیت این کشور در عرصه منطقه ای و بین المللی را به نحو قابل ملاحظه ای تنزل داد. این نزول قدرت در مناطق موردعلاقه روسیه بیش از همه آشکارتر بود؛ به طوری که ایالات متحده از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را برد و استراتژی بلندمدتی را برای جلوگیری از «قدرت بزرگ شدن» روسیه با بهره گیری از ابزار نفوذ در «مناطق خارج نزدیک» برای خود ترسیم کرد. این وضعیت، شرایط را به گونه ای رقم زد که روس ها دیگر نتوانند رویکرد انفعالی در مقابل برتری خواهی آمریکا را تحمل کنند. آن ها تلاش آمریکا برای تثبیت نظام تک قطبی را به چالش کشیدند و استقرار این نظام را نه تنها غیرقابل پذیرش، بلکه در شرایط موجود غیرممکن دانستند. بدین ترتیب، رقابت های ژئوپلیتیکی برای تعیین نظم دلخواه میان دو قدرت بالا گرفت که در وقوع بحران های منطقه ای گرجستان ۲۰۰۸ و اوکراین ۲۰۱۴ بیش ترین نقش را نیز دارا بود. یافته ها بیانگر آن است که آمریکا همچنان رقیب ژئوپلیتیکی روسیه است و روسیه نیز برای قدرت بزرگ شدن در سطح جهان، به توانایی مهار و تسلط بر کشورهای اقماری شوروی سابق نیازمند است. بر این اساس سوال اصلی مقاله این است که مداخله آمریکا و روسیه در این دو بحران تا چه اندازه ناشی از تاثیرگذاری انگاره های ژئوپلیتیکی دو قدرت بوده است؟ فرضیه مقاله این است که رقابت آمریکا و روسیه در این بحران ها در راستای تلاش واشنگتن برای تداوم برتری خواهی و مهار ظهور روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی و در مقابل در راستای طرد شدن نظم تک قطبی از سوی روسیه به منظور مقابله با برتری طلبی آمریکایی، تفسیر می شود.

کلیدواژه ها:

ژئوپلیتیک ، نظم تک- چندقطبی ، بحران گرجستان ، بحران اوکراین