بررسی میزان ضایعات برنج قهوه ای در فرآیند خشک کردن شلتوک

فرآیندهای خشک کردن شلتوک، همواره چالشی ترین مسائل صنعت برنج می باشد. هدف تحقیق، بررسی میزان ضایعات خشک کردن در مزرعه و کارخانه در سه شهرستان گیلان بود. بدین منظور، اثرهای اصلی و متقابل فاکتورهای مستقل محتوای رطوبتی زمان برداشت (۱۹ و ۲۶ درصد)، زمان برداشت تا خرمنکوبی (۱۹-۱۴، ۲۴-۲۰ و ۲۹-۲۵ ساعت)، روش های خشک کردن در مزرعه (پخش کامل شالی بر روی ساقه ها، پخش پنج ساعت شالی بر روی ساقه ها+توده کردن، و پخش پنج ساعت شالی بر روی ساقه ها+استفاده از پلاستیک)، و استراحت دهی (دو مرحله ای و سه مرحله ای هرکدام با ۱۰ و ۱۵ ساعت استراحت دهی)، دمای خشک کن (۴۰ و ۵۰ درجه سلسیوس) و سرعت باد (۰.۵ و ۰.۸ متر بر ثانیه) بر فاکتورهای وابسته (دانه های نارس، گچی، دانه های دو و سه ترک و ترک لاک پشتی در برنج قهوه ای) در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ بررسی شدند. از طرح آزمایشی فاکتوریل بر پایه بلوک کامل تصادفی استفاده شد. براساس نتایج، اثرهای اصلی فاکتورهای مستقل بر ایجاد ضایعات معنادار بودند (۰.۰۵>P). مقایسه میانگین ها نشان داد که کمینه ضایعات در روش پخش کردن کامل، در محتوای رطوبتی ۲۶ درصد، به میزان ۱.۴۶۵ درصد بود. بیشترین تاثیر استفاده از پلاستیک در شکل گیری ضایعات به شکل ترک لاک پشتی و دانه گچی بود. در سطح مزرعه پس از ۱۴ تا ۱۹ ساعت پیش خشک کردن، بیشینه ضایعات به دست آمد، که سهم سه ترک ناکامل طولی، دو ترک ناکامل عرضی و دانه نارس به ترتیب به میزان ۱۱.۴۱۰، ۸.۷۳۰ و ۸.۴۷۱ درصد بود. در سطح کارخانه، کمترین ضایعات در ترکیب فاکتوری استراحت دهی سه مرحله ای ۱۵ ساعت، دمای خشک کن ۴۰ درجه سلسیوس و سرعت باد ۰.۵ متر بر ثانیه به میزان ۶.۰۲۷ درصد به دست آمد.

کلیدواژه ها:

برنج قهوه ای ، ترک ، خشک کردن ، ضایعات ، کارخانه تبدیل شلتوک