بررسی و تحلیل داستان «فارسی شکر است» از جمال زاده برمبنای سبک شناسی انتقادی

در این مقاله داستان کوتاه «فارسی شکر است» از مجموعه داستان «یکی بود یکی نبود» اولین اثر داستانی محمدعلی جمال زاده، با در نظر گرفتن مولفه های سبک شناسی انتقادی لسلی جفریز، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. مساله اصلی مقاله آن است که به کمک این مولفه ها شناخت لایه های پنهان متن و کشف مناسبات «ایدئولوژی»، «قدرت»، «گفتمان انتقادی» با نظم و سهولت بیشتری انجام می پذیرد. مولفه های سبک شناسی انتقادی از دیدگاه جفریز عبارت اند از: ۱-نامیدن و توصیف کردن ۲-بازنمایی کنش ها، رخدادها و وضعیت ها ۳-ترادف و تقابل ۴-مثال آوردن و نام بردن ۵-اولویت بندی ۶-معانی ضمنی و فرض و دلالت ۷-منفی سازی ۸-فرضیه سازی ۹-ارائه سخنان و افکار دیگر مشارکین ۱۰-بازنمایی زمان، مکان و جامعه. با توجه به ساختار زبانی و تحلیل های اجتماعی و فرهنگی موجود در این داستان، مولفه های ده گانه جفریز در ارزیابی و تحلیل این اثر کارایی و قابلیت بسیار زیادی دارد و می تواند یافته های قابل توجهی را برای پژوهش فراهم کند.بازنمایی وضعیت ها، رخدادها و کنش ها با اختلاف چشم گیری نسبت به سایر مولفه ها نمود بیشتری در این داستان دارد. مولفه هایی مانند بازنمایی جامعه، فرضیه سازی و بیان اندیشه های دیگران، کم ترین بسامد را در این داستان دارند. روش کار این مقاله توصیفی-تحلیلی و تطبیقی با استفاده از منابع کتابخانه ای است. این پژوهش در مقایسه با پژوهش های سبک شناسی که درباره آثار جمال زاده انجام شده، واجد نوآوری ها و تازگی های بسیاری است که هم در روش بررسی و تحلیل آن دیده می شود و هم در کیفیت دست یابی به داده ها و یافته ها می توان شاهد آن بود. از مزیت های این روش، آمیختن مباحث سبک شناسی، نقد و دستور زبان است، و مبتنی بر تحلیل های فرهنگی و جامعه شناسی است که بین روساخت و ژرف ساخت زبان متن واکاوی می کند. مولفه های مورد نظر جفریز برای عینی کردن پژوهش و نظام مند کردن تحقیق در مقایسه با تحلیل گفتمان انتقادی و دیگر روش های مشابه مزیت بیشتری دارد.

کلیدواژه ها:

جمال زاده ، لسلی جفریز ، سبک شناسی انتقادی ، فارسی شکر است