آینده پژوهی نظام سکونتگاهی در مناطق مرزی (نمونه موردی: استان کرمانشاه)

در کشور ایران، مناطق مرزی در سطح بسیار پایین ­تر از نواحی داخلی به لحاظ توسعه قرار دارند؛ بنابراین، حل این مشکلات، نیازمند به کارگیری رویکردهایی است که با شناخت درست از گذشته و شناسایی قابلیت ­های موجود، در جهت ترسیم آینده ­ی مطلوب گام بردارد. مطالعات آینده­ پژوهی به عنوان یک رویکرد نوین، با تجزیه وتحلیل منابع موجود می ­تواند نقش اساسی در شکل­ دهی به آینده ایفا کند. مقاله­ ی حاضر با هدف شناسایی نیروهای پیشران در وضعیت سکونتگاهی استان کرمانشاه برای افق ۲۵ سال آینده انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی­­_تحلیلی می ­باشد. جهت تحلیل پرسشنامه و ماتریس اثرات متقاطع از نرم افزار میک مک(MicMac)  استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می­ دهد که نیروهای پیشران موثر بر وضعیت آینده سکونت­گاهی استان کرمانشاه شامل ۲۱ مورد هستند که با نظرسنجی از خبرگان به دست آمده است، تاثیرگذارترین متغیرها در آینده نظام سکونت­گاهی استان کرمانشاه شامل متغیرهایی هستند که نگرش در این متغیرها می تواند موجب تغییر در آرایش شبکه ­های سکونت­گاهی استان شود. متغیرهای، مجاورت با مرز بین ­المللی، شبکه حمل ونقل ریلی و جاده ­ای، وجود بازارچه ­های مرزی در دسته متغیرهای با تاثیرگذاری بالا قرارگرفته ­اند. گروهی دیگر از متغیرها، با عنوان متغیرهای تاثیرپذیر شناسایی شده ­اند که شامل وضعیت اشتغال در مناطق مرزی و فواصل بین سکونت­گاه­ ها می­ باشد. این نوع از متغیرها تاثیرگذاری چندانی ندارند ولی تاثیر­پذیری بالایی دارند اما تاثیرگذاری آن­ها در وضعیت­ های آینده بستگی به نحوه عمل دیگر متغیرها دارد. همچنین پنج وضعیت محتمل برای آینده نظام سکونتی استان شناسایی شده که احتمال وقوع هرکدام بستگی به توجه یا عدم توجه به هر یک از پیشران­ ها دارد.

کلیدواژه ها:

آینده پژوهی ، کرمانشاه ، مرز ، نظام سکونتگاهی