بررسی قراردادهای آتی در فقه امامیه و مبانی حقوقی ایران

قراردادهای آتی از ابزارهای جدید و نوین مشتقات می باشند که با توجه به ماهیت جدید و مستحدثه لازم است صحت و سقم این نوعقراردادها از منظر اسلام بررسی شود. ابزارهای مشتقه انواع گوناگونی دارد. قراردادهای آتی، قراردادهایی مستحدثه هستند که نمونه بارز آندر کتب فقهی وجود ندارد. این معاملات به منظور پوشش قراردادن ریسک ناشی از تغییرات قیمت کالاها نسبت به آینده ابداع شده اند. درمعاملات آتی طرفین این قراردادها یعنی خریدار و فروشنده متعهد می شوند در تاریخ معین در آینده کالای مشخص با قیمت معین معاملهکنند یا اینکه در زمان حال معامله منعقد شود اما نقل و انتقال ثمن و مثمن در تاریخ معین در آینده موکول شود. قراردادهای آتی ماهیتفقهی و حقوقی معین ندارند.بسیاری از محققان پیشین سعی و تلاش کرده اند که قراردادهای آتی را تحت ماهیت بیع اثبات کنند که در این خصوص با چالش هایجدی رو به رو شده و تلاش به رفع چنین چالش هایی کرده اند. ماهیت شرط وتعهد به بیع در آینده نیز مورد واکاوی قرارگرفته که نسبت بهلزوم یا جایز بودن شرط ابتدایی بین فقها اختلاف نظر است ولی بنابر نظر مشهور فقها شرط ابتدایی لازم الوفا نیست. بهترین راه تصحیحقراردادهای آتی، قراردادن آن در قالب صلح است. در واقع محققان در موضوع شناسی قراردادهای آتی به خطا رفته اند که ماهیتقراردادهای آتی را در بین عقود معین جستوجو می کنند و در نتیجه با چنین چالشهایی رو به رو شده اند. این درحالی است که قصد و ارادهطرفین با این عقود تطابق ندارد. در نهایت با بررسی این قرارداد در منابع حقوقی با توجه به مستحدثه بودن این نوع قراردادها می توان بهماده ۱۰ قانون مدنی تمسک کرد و بر مبنای آزادی قراردادها قائل به صحت و لزوم آن شد.

کلیدواژه ها:

قرارداد آتی ، قراردادهای مستحدثه ، ماده ۱۰ قانون مدنی ، بازار آتی ، ابزارهای مالی مشتقه