راهبردهای مفهومی در راستای تحقق محله مطلوب از منظر اسلام

مفهوم محله طی دو قرن اخیر دستخوش دگرگونی های بسیاری شده و از پدیده ای ازپیش طراحی نشده، که غالبا مبتنی بر نظمی ارگانیک و نتایج آزمون و خطای چندهزارساله بشر و مظهر کالبدی ساختار منسجم اجتماعی بود، به ماهیتی با الگوهایی تحمیلی از جانب برنامه ریزان و طراحان شهری مبدل شد. در ارائه این الگوها، به دلیل نگاه انحصاری و غیرجامع خالقان آن ها، تنها به یک یا چند مولفه محدود و فارغ از تفاوت های زمینه ای توجه شده است. این نگاه حصری، طیفی از مشکلات را برای زیست شهری به ارمغان آورده است. این پژوهش درصدد است با شناسایی جامع ابعاد سازنده مفهوم محله، بستری را برای ارائه الگوی یک محله (محله مطلوب از منظر اسلام) فراهم آورد. در این راستا، ابتدا با رویکردی تفسیری تحلیلی به شناخت مفهوم محله و نحوه دگرگونی آن طی دو سده گذشته پرداخته می شود. سپس با بهره گیری از روش استدلال منطقی، ضمن بررسی معیارهایی که نظریه پردازان برای مطلوبیت محله ذکر کرده اند، ابعاد دخیل در ارائه یک الگوی محله شناسایی می شود. در ادامه و برای زمینه سازی تحقق الگوی محله مطلوب از منظر اسلام، به شناخت این مولفه ها از خلال مصاحبه های باز و نیمه ساختاریافته با خبرگان این حوزه پرداخته می شود. پس از رسیدن به اشباع نظری، کدگذاری و ساختاریابی بر روی مصاحبه ها انجام شد و درنهایت راهبردهایی مفهومی در ذیل هشت بعد (ریخت شناسی، اجتماعی، عملکردی، بصری، ادراکی، زیست محیطی، اقتصادی و زمانی) استخراج و ارائه شد که می توانند زمینه ساز تحقق این مفهوم در جغرافیای گسترده جهان اسلام و مبتنی بر شرایط زمینه ای در هر نقطه باشد.

کلیدواژه ها:

محله ، الگوی محله ، مطلوبیت ، اسلام