واکاوی عوامل موثر بر موفقیت و شکست پژوهش های فناورانه صنعت آب در ایران

با توجه بحران آب، خشک سالی، افزایش جمعیت و کمبود منابع آب متعارف، استفاده از فناوری های جدید به منظور استفاده از آب های نامتعارف و مدیریت مصرف در بخش های مختلف به شدت مورد نیاز است. در پژوهش حاضر، به واکاوی عوامل موثر بر موفقیت و شکست پژوهش های فناورانه صنعت آب در ایران با هدف شناسایی دلایل عدم به کارگیری و اجرای طرح ها، اختراعات و پژوهش های فناورانه آب کشور پرداخته شد. بدین منظور ۱۰ مورد از مهم ترین فناوری ها، ابداعات، اختراعات، پروژه ها و ایده های کاربردی برای بخش آب کشور از بین ۷۰ فناوری منتخب، شناسایی شدند. برای ارائه راهکارهای اثربخشی تقویت موفقیت و جلوگیری از شکست فناوری های آب، ۱۵ پرسشنامه بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) توسط افراد متخصص، مجرب، خبره و مسلط به موضوع در پاییز و زمستان ۱۴۰۱ تکمیل و نتایج در بهار ۱۴۰۲ تحلیل شد. ساختار سلسله مراتبی با توجه به هدف مورد مطالعه، شامل چهار بعد فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بود که هرکدام از بعدها چهار زیرمعیار داشتند. بعد از تکمیل پرسشنامه ها، با استفاده از نرم افزار Expert Choice وزن معیارها و زیرمعیارها تعیین شد. برای سنجش صحت پرسشنامه های تکمیل شده، نرخ ناسازگاری محاسبه و برابر ۰/۰۹ به دست آمد که از حد مجاز (۰/۱) کمتر بود. بررسی وزن نهایی هرکدام از زیرمعیارها نشان داد که رتبه اول تا سوم از بین تمام گزینه های مورد بررسی در چهار معیار اصلی، به ترتیب زیرمعیار های سهولت تعمیر (S۱) از معیار فنی با وزن نهایی ۰/۲۴۳، عمر مفید (S۴) از معیار فنی با وزن ۰/۱۵۸ و هزینه بهره برداری و نگهداری (W۴) از معیار اقتصادی با وزن ۰/۱۲۰ بودند. به طورکلی دو گزینه اول در بعد فنی و گزینه برتر در بعد اقتصادی، به عنوان موثرترین عوامل در اثربخشی تقویت موفقیت و جلوگیری از شکست فناوری های آب نقش دارند و باید در فناوری های جدید، این زیرمعیارها تامین شود.

کلیدواژه ها:

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، توسعه فناوری ، عوامل موفقیت ، نقطه شکست ، expert choice