تعیین شاخص های مناسب برای ارزیابی تحمل خشکی در دو گونه علف باغ (Dactylis glomerata) و علف پشمکی (Bromus inermis)
سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 146
فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JCPP-14-1_005
تاریخ نمایه سازی: 12 خرداد 1403
چکیده مقاله:
خشکی از مهمترین تنش های غیر زیستی محدود کننده بقاء، رشد و تولید گیاهان در بسیاری از مناطق جهان است. این مطالعه به منظور بررسی تحمل خشکی ژنوتیپ های بازترکیب دو گونه علف باغ و علف پشمکی بر اساس ارزیابی کلونی و شاخص های تحمل تنش اجرا شد. در این مطالعه، تعداد ۳۶ ژنوتیپ منتخب از جوامع حاصل از پلی کراس در هر یک از دو گونه علف باغ و علف پشمکی در شرایط بدون تنش (نرمال؛ ۵۰ درصد تخلیه رطوبتی از عمق توسعه ریشه) و تنش رطوبتی (۹۰ درصد تخلیه رطوبتی از عمق توسعه ریشه) طی سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ از نظر صفات فنولوژیک، زراعی و مورفولوژیک در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان ارزیابی شدند. به منظور ارزیابی تحمل خشکی ژنوتیپ های مذکور، پنج شاخص تحمل و حساسیت به تنش شامل: شاخص های تحمل تنش (TOL و STI)، شاخص میانگین تولید (MP)، شاخص میانگین هندسی تولید (GMP) و شاخص حساسیت به تنش (SSI) بر پایه عملکرد علوفه در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش خشکی (Ys) محاسبه شدند. در هر دو گونه برای اکثر صفات مورد مطالعه و شاخص های مورد بررسی تنوع ژنتیکی بالایی بین ژنوتیپ ها مشاهده شد. در گونه علف باغ، ضریب تنوع ژنتیکی از ۴/۳۱ تا ۲۳/۴ درصد در شرایط بدون تنش، و از ۱/۳۱ تا ۲۱/۳ درصد در شرایط تنش متغیر بود. در گونه علف پشمکی، دامنه ضریب تنوع ژنتیکی در شرایط بدون تنش از ۲/۰۵ تا ۲۱/۴ درصد و در شرایط تنش از ۱/۶۶ تا ۲۴/۶ درصد بود؛ که نشان دهنده پتانسیل بالا برای بهبود این صفات از طریق انتخاب هدفمند در برنامه های اصلاحی است. تنش خشکی آثار منفی بر اکثر صفات مورد مطالعه داشت و تنوع ژنتیکی تمامی صفات مورد مطالعه، به جز روز تا خوشه دهی، روز تا گرده ا فشانی، درصد ماده خشک چین اول و درصد ماده خشک چین دوم در گونه علف باغ و درصد ماده خشک چین اول و درصد ماده خشک چین سوم در گونه علف پشمکی، را کاهش داد. مقدار این کاهش برای عملکرد علوفه خشک چین های اول، دوم و سوم در گونه علف باغ به ترتیب برابر با ۴۷/۵، ۶۷/۳ و ۶۶/۶ درصد و در گونه علف پشمکی به ترتیب برابر با ۳۷/۳، ۴۹/۵ و ۴۹/۴ درصد بود. وراثت پذیری پایین عملکرد علوفه (به ترتیب ۲۴/۷، ۱۳/۵ و ۲۵/۹ درصد برای عملکرد علوفه چین های اول تا سوم در گونه علف باغ و ۵۹/۵، ۴۵/۹ و ۵۹/۴ درصد برای عملکرد علوفه چین های اول تا سوم در گونه علف پشمکی) نشان دهنده این است که انتخاب مستقیم بر اساس عملکرد علوفه برای بهبود این صفت موثر نیست و باید از انتخاب غیرمستقیم بر اساس اجزای عملکرد که وراثت پذیری نسبتا بالایی دارند و از همبستگی بالایی با عملکرد علوفه برخوردار هستند (یعنی ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته و قطر یقه در هر دو گونه مورد مطالعه)، بهره جست. شاخص های MP، GMP و STI در هر دو گونه مورد مطالعه همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد علوفه (به ترتیب ۰/۹۲، ۰/۷۵ و ۰/۷۵ در شرایط نرمال و ۰/۶۱، ۰/۸۱ و ۰/۷۷ در شرایط تنش در گونه علف باغ؛ ۰/۹۵، ۰/۹۲ و ۰/۸۸ در شرایط نرمال و ۰/۹۱، ۰/۹۵ و ۰/۹۵ در شرایط تنش در گونه علف پشمکی) داشتند. بنابراین این سه شاخص به عنوان شاخص های مطلوب در شناسایی ارقام متحمل به خشکی در علف باغ و علف پشمکی شناخته شدند. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه های اصلی و شاخص های تحمل و حساسیت به تنش ژنوتیپ های ۱۳ و ۱۴ در گونه علف باغ و ژنوتیپ های ۱۳ و ۳۲ در گونه علف پشمکی به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر عملکرد علوفه و تحمل تنش شناسایی شدند. این ژنوتیپ ها می توانند به عنوان والدین برتر برای ایجاد جمعیت های ژنتیکی جهت بهبود عملکرد علوفه و تحمل تنش و ایجاد رقم های مصنوعی مورد استفاده قرار گیرند.
کلیدواژه ها:
Bromus ، Moisture stress ، Dactylis ، Stress tolerance and Susceptibility indices ، بروموس ، تنش رطوبتی ، داکتی لیس ، شاخص های تحمل و حساسیت به تنش
نویسندگان
فاطمه سعیدنیا
Agricultural Research, Education and Extension Organization
محمد مهدی مجیدی
Isfahan University of Technology
آقافخر میرلوحی
Isfahan University of Technology
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
