بررسی مدل های قطر - ارتفاع بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl) در جنگل های دانه زاد زاگرس میانی
محل انتشار: فصلنامه پژوهش و توسعه جنگل، دوره: 10، شماره: 1
سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 103
فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JFRD-10-1_002
تاریخ نمایه سازی: 12 خرداد 1403
چکیده مقاله:
مقدمه و هدف: برای مدیریت پایدار و برنامهریزی اصولی منابع جنگلی به اطلاعات کارآمد و باکیفیتی از وضیعت حال و آینده جنگل نیازمند است. جنگلهای زاگرس بهعنوان یکی از مهمترین ناحیههای رویشی ایران، تاثیر بسیار مهمی در تامین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعادل اقتصادی و اجتماعی در کل کشور دارند، از اینرو، حفاظت و مدیریت پایدار این بومسازگانهای جنگلی به دغدغه اصلی محققان و مدیران در این ناحیه رویشی تبدیل شده است. گونه غالب این جنگلها، گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl) است. این گونه بر حسب شرایط جغرافیایی و محیطی دارای رویشگاههای متنوعی در ناحیه رویشی زاگرس میانی است. با توجه به جایگاه ارشمند گونه بلوط ایرانی در جنگلهای زاگرس، اهمیت توسعه پژوهشهای هرچه بیشتر در رابطه با این گونه امری ضروری است. مشخصههای قطر و ارتفاع درخت از مهمترین مولفههای موردنیاز در آماربرداری جنگل هستند. این متغیرها از اصلیترین متغیرها برای اندازهگیری خصوصیات ظاهری درختان جنگلی بوده و در مواردی از جمله تعیین حجم و ترسیم منحنی ارتفاع کاربرد دارند. با توجه به اینکه اندازهگیری ارتفاع تمام درختان جنگلی عملیاتی زمانبر و پرهزینه است، از اینرو، استفاده از مدلهای قطر و ارتفاع برای برآورد ارتفاع درختان توسعه پیدا کرده است. هدف از این پژوهش بررسی مدلهای خطی و غیرخطی قطر - ارتفاع گونه بلوط ایرانی در جنگلهای دانهزاد زاگرس میانی برای دستیابی به پاسخ این سوال که آیا امکان برآورد ارتفاع درختان دانهزاد بلوط ایرانی بهعنوان تابعی از قطر برابرسینه در این ناحیه رویشی وجود دارد یا خیر.مواد و روش: این پژوهش در منطقه حفاظتشده سفیدکوه لرستان انجام شد. پوشش درختی غالب این منطقه مانند دیگر مناطق زاگرس از بلوط تشکیل شده است اما به گیاهان و درختان دیگری نظیر زالزالک، بادام کوهی، گون و غیره میتوان در آن اشاره کرد. برای انجام این پژوهش با انجام جنگلگردشیهای متعدد و شناخت جنگلهای منطقه، تودهای به مساحت تقریبی پنج هکتار که دارای ساختار رویشی دانهزاد بود انتخاب شد. در توده جنگلی انتخاب شده، مشخصههای قطر برابرسینه و ارتفاع کل تمامی درختان بلوط ایرانی که قطر برابرسینه بیش از ۵/۱۲ سانتیمتر، مورد آماربرداری ۱۰۰ درصد قرار گرفت. در مجموع قطر برابرسینه و ارتفاع کل تعداد ۶۴۲ اصله درخت بلوط ایرانی اندازهگیری شد. برای برازش دادههای قطر برابرسینه و ارتفاع درختان از مدلهای خطی و غیرخطی استفاده شد که شامل انواع مدلهای نمایی، توانی، تراکم - محصول، رویش، سیگموییدی و دیگر توابع است. در این پژوهش ۸۰ درصد دادهها در فرآیند مدلسازی و ۲۰ درصد برای ارزیابی بهکار گرفته شدند. همچنین برای برازش دادهها و برآورد شاخصهای هر یک از مدلها از نرمافزار Curve Expert Professional استفاده شد. در فرآیند مدلسازی، دادههای قطر بهعنوان متغیر مستقل و دادههای ارتفاع بهعنوان متغیر وابسته بکار گرفته شدند. برای صحتسنجی مدلها، مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین قدر مطلق خطا (MAE) و اریبی (Bias) بهصورت مطلق و نسبی و نیز ضریب تبیین (R۲) و معیار اطلاعات آییک (AIC) بهعنوان شاخصهای اعتبارسنجی محاسبه شدند.یافتهها: براساس بررسی آمارههای توصیفی درختان دانهزاد بلوط ایرانی میانگین، کمینه و بیشینه قطر برابرسینه به ترتیب ۴/۴۲، ۵/۱۲ و ۱۵۰ سانتیمتر و ارتفاع به ترتیب ۳/۶، ۲/۱ و ۱۷ متر بود. مدلهای استفادهشده بر اساس مقادیر R۲، ۶۲ تا ۸۶ درصد از تغییرات کل ارتفاع درختان را توجیه کردند. نتایج حاصل از مدلسازیهای قطر - ارتفاع درختان نشان داد که مدلهای Gompertz، MMF و Richard بهترتیب دارای بالاترین ضریب تبیین (۸۶/۰، ۸۶/۰، ۸۶/۰)، کمترین اشتباه معیار (۳۰۷/۱، ۳۰۷/۱، ۳۰۷/۱) و معیار اطلاعات آییک (۰۴/۲۷۶، ۱۳/۲۷۷، ۰۳/۲۷۷) بودند. نتایج حاصل از معیارهای استفادهشده برای اعتبارسنجی مدلهای بهکار رفته نشان داد که مدلهای Gompertz، MMF و Richard با RMSE بهترتیب ۱۹/۲۲، ۲۰/۲۲ و ۲۰/۲۲ درصد و نیز MAE بهترتیب ۶۹/۱۶، ۷۴/۱۶ و ۷۹/۱۶ درصد بهتر توانستند مشخصه ارتفاع درختان را برآورد کنند. باتوجه به نتایج ذکرشده مشخص شد که سه مدل Gompertz، MMF و Richard در مقایسه با دیگر مدلها از توانایی بالاتری در برآورد مشخصه ارتفاع درختان دانهزاد بلوط ایرانی برخوردار هستند.نتیجهگیری کلی: در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که مدلهای خطی و غیرخطی توانایی برآورد ارتفاع درختان دانهزاد بلوط ایرانی را در ناحیه رویشی زاگرس میانی دارند، که از میان این مدلها سه مدل غیرخطی Gompertz، MMF و Richard بر اساس معیارهای ارزیابی عملکرد از دقت بالاتری برخوردار بودند. بنابراین این مدلها میتوانند در مناطق جنگلی ناحیه رویشی زاگرس میانی که دارای ساختار و شرایط رویشگاهی مشابهی با منطقه موردبررسی هستند مورداستفاده قرار گیرند. پیشنهاد میشود که در پژوهشهای آینده از مدلهای تعمیمیافته ارتفاع و قطر استفاده شود.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
Peyman Amiri
دانشجوی دکتری مدیریت جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
Javad Soosani
دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
Hamed Naghavi
دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
