زبانشناسی شناختی: الگوی شناختی چشم در بوستان سعدی

در مطالعه حاضر که تلاشی میان­رشته­ای در حوزه­های ادبیات و زبان شناسی شناختی است تعامل استعاره، شناخت، بدن و فرهنگ بررسی می­شود. در این مقاله پاره­ای از عبارات مبتنی بر واژه چشم (دیده) در بوستان سعدی براساس رویکرد زبان شناسی ­شناختی تجزیه وتحلیل می­شود. بررسی داده­ها نشان می­دهد که چشم (دیده)، به شکل واژه­ای زایا در تجسم ذهن فارسی­زبانان از طریق یک الگوی شناختی مشارکت دارد و در آن به مفهوم­پردازی «احساسات» (عشق، تمایل، شادی، حسادت)، «قوای ذهنی» (دانستن، درک کردن،  فکرکردن)، «ارزش های فرهنگی» (احترام، مهمان­نوازی)، «ویژگی های شخصیتی» (حرص، بی­رحمی) و «پدیده­های محسوس و جسمانی» (مرگ، زمان) می­پردازد. نتایج همچنین نشان­دهنده حضور قالب­های شناختی استعاره، طرحواره­های تصویری و مجاز در این مفهوم پردازی است. نیز تصور بشر پیرامون ساختار بدن و وظایف اعضای آن در تعامل با الگوهای فرهنگی مصدری برای ظهور استعاره و مجاز مفهومی در هر زبان محسوب می­شود

کلیدواژه ها:

استعاره های بدنی ، الگوی شناختی ، بوستان ، تنایش ، زبان شناسی شناختی