کارکردشناسی و تحلیل چرایی صدور اخبار باب استطاعت

وجوب حج در گرو تحقق استطاعت است. درباره چیستی استطاعت و چگونگی تحقق آن، اخبار و احادیثی وارد شده است. این اخبار از دو جهت قابل تامل هستند: اول، کارکردشناسی آنهاست که دو احتمال درباره آن می رود: یکی اینکه این اخبار از حیث تفسیر صادر شده و شارع در مقام جعل مصطلح شرعی بوده است. احتمال دوم اینکه از حیث تطبیق صادر شده و شارع در مقام تبیین مفهوم عرفی موضوعات است که عناصر مذکور در اخبار، صرفا مصادیقی از آن مفهوم هستند. دوم که قابلیت تامل دارد و مترتب بر عرفی دانستن مفهوم استطاعت است، چرایی صدور اخبار و احادیث در مقام تفسیر و تبیین استطاعت است؛ حال آنکه استطاعت به همان معنای عرفی اش، موضوع قرار گرفته است. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی به نگارش درآمده، اثبات شده که کارکرد این اخبار، تبیین همان معنای معهود عرفی است. ضمنا وجهی برای لغوانگاری این تبیین وجود ندارد؛ بلکه به دلایل متعدد، چنین تبیینی حکیمانه است.

کلیدواژه ها:

حج ، استطاعت عرفی ، استطاعت شرعی ، حیثیت تفسیر ، حیثیت تطبیق