اعتبار استناد به ابن ابی الحدید در مباحث امامت

دانشمندان شیعه در مباحث امامت به سخنان ابن ابی الحدید معتزلی (م۶۵۶) استناد می نمایند؛ درصورتی که برخی از سنی ها او را با الفاظی چون متشیع، شیعی و حتی شیعی غال و شیعی متعنت رمی می کنند. با این توصیف، سوال مهم این است که آیا سخنان چنین شخصی (ابن ابی الحدید) می تواند برای اقناع طرف مقابل در مباحث و مناظرات امامت، از حجیت و اعتبار کافی برخوردار باشد یا خیر؟ در این تحقیق، با بررسی مواضع ابن ابی الحدید در مسائل امامت در کتاب شرح نهج البلاغه، این نتیجه حاصل می شود که هر چند او معتزلی بوده است، اما در مباحث اصلی امامت، مبنای عموم اهل تسنن و اشاعره مانند عدم نص بر امامت امیرالمومنین علی۷ و عدم خلافت بلافصل آن حضرت و عدم اشتراط عصمت در امام را تقویت کرده است. بنابراین شیعه دانستن او یا به خاطر عدم احاطه بر تمام سخنان خود و یا خلط در اصلاحات می باشد. به علاوه اینکه امر مهم، وجود دلیل است نه تعبد به سخن شخص. لذا شیعه و سنی بودن تاثیری در قبول کلام مستدل و مبرهن ندارد. انگیزه و سبب رمی سنی های متعصب را نیز می توان اعتقاد او به افضلیت امیرالمومنین۷ و قدح معاویه و بی اثر کردن انتقادهای او به برخی از عقاید اهل سنت و خنثی کردن استنادات شیعه و همچنین استناد به بعضی از حرف های او علیه شیعه دانست.

کلیدواژه ها:

ابن ابی الحدید ، شرح نهج البلاغه ، عدالت صحابه ، عصمت امام ، نص بر امامت ، خلافت بلافصل