بررسی فقهی احراز عمل نایب در حج

دو مسئله میان فقهای عظام شیعه درباره احراز عمل نایب در حج و عمره مورد بحث است: نخست؛ درباره احراز اصل عمل؛ به این معنا که وی عمل را انجام داده یا نه؟ از فقهای عظام دو قول نقل شده: ۱. وجوب احراز  ۲. عدم وجوب احراز. حق آن است که احراز اصل عمل واجب و لازم است. بنا بر قولی که احراز اصل عمل لازم باشد، این بحث مطرح می شود که کیفیت احراز چگونه خواهد بود؟ از آنان در این باره چهار قول نقل شده: ۱. عدالت، شرط قبولی کلام نایب است. ۲. برای قبول کلام نایب، عدالت وی شرط نیست، بلکه وثاقت کفایت می کند. ۳. شرط قبولی کلام نایب، وثوق به صدور عمل از وی می باشد.  ۴. کلام او با توجه به ظاهر حال مسلمان، مطلقا مشروط به شرطی نیست. از بین این چهار قول، قول دوم صحیح است. به این معنا که وثاقت اجیر کافی است و نیازی به عدالت وی نیست. دوم؛ درباره احراز صحت عمل نایب؛ در این مسئله نیز فقها متفق القول نیستند. برخی از آنان احراز صحت عمل را واجب دانسته­اند، برخی حکم به احتیاط نموده و برخی دیگر قائل به عدم وجوب آن شده اند. ولی حق آن است که قائل به تفصیل شویم؛ به این معنا که اگر نایب در رتبه ای است که شک و تردید در صحت عمل او راه ندارد، احراز صحت عمل وی قهرا حاصل است. اما اگر در مظنه شک و تردید قرار داشته باشد، احراز صحت عمل او لازم است.

کلیدواژه ها:

کلید واژه ها: نایب ، نیابت ، منوب عنه ، حج ، عمره ، احراز عمل ، صحت عمل و اتیان عمل