مطالعه ترکیب پذیری و هتروزیس صفات مهم گوجه فرنگی با استفاده از روش تجزیه دای آلل

به منظور مطالعه ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و هتروزیس شش لاین گوجه فرنگی، از یک طرح دای آلل ۶×۶ استفاده شد. والدین تلاقی ها، لاین های ۴۸۶(P۱)، ۲۰۸ (P۲)، ۶/۱۵۱ (P۳) Kim  (P۴)، ۱۰۱۰ (P۵) و ۵۴۲ (P۶) با ویژگی های متفاوت از نظر عملکرد و سایر صفات مورد مطالعه بودند که از بخش سبزی و صیفی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور تهیه شدند. والدین به همراه ۱۵ دورگ F۱ حاصل از تلاقی های دای آلل یک طرفه آنها (در مجموع ۲۱ نژادگان ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین در بهار سال ۱۳۹۹ کشت و صفات عملکرد میوه، تعداد میوه در بوته، وزن میوه و درصد مواد محلول اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها در قالب روش دوم گریفینگ با فرض والدین ثابت نشان داد که تفاوت بین نژادگان ها و همچنین تفاوت بین ترکیب پذیری عمومی والدین و خصوصی دورگه ها در تمامی صفات معنی دار بود که نشان دهنده نقش هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژن ها در توارث صفات بود. نسبت بیکر و نیز نسبت هانگ و هالند برای تمامی صفات مورد مطالعه نیز بین نیم تا یک به دست آمد که نشان دهنده نقش هر دو اثر افزایشی و غیرافزایشی ژن ها با سهم بیشتر اثر افزایشی در کنترل تمامی صفات بود. مقایسه والدین و تلاقی ها نشان داد که لاین Kim برای صفات عملکرد میوه و تعداد میوه در بوته، لاین ۱۰۱۰ برای وزن میوه و لاین ۴۶۸ برای درصد املاح محلول، دارای بالاترین ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار و تلاقی ۱۰۱۰ × ۶/۱۵۱ برای صفات عملکرد میوه و وزن میوه، تلاقیKim × ۵۴۲  برای تعداد میوه در بوته و تلاقی ۶/۱۵۱ × Kim برای درصد املاح محلول دارای بالاترین ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار بودند. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد که تلاقی های ۲۰۸×۶/۱۵۱ و ۶/۱۵۱×۱۰۱۰ برای عملکرد میوه، ۱۰۱۰×۵۴۲ برای تعداد میوه در بوته و ۲۰۸×۶/۱۵۱ برای درصد املاح محلول، بالاترین میزان هتروزیس مثبت و معنی دار را نسبت به والد برتر خود داشتند و ارزشمندترین تلاقی ها در این آزمایش بودند، اما برای صفت وزن میوه، فقط تلاقی ۴۶۸×۶/۱۵۱ دارای هتروزیس مثبت و معنی دار نسبت به متوسط والدین بود.

کلیدواژه ها:

Additive and non-additive gene effects ، Fruit weight ، Heritability ، Total soluble solids ، اثر افزایشی و غیرافزایشی ژن ها ، میزان مواد محلول ، وراثت پذیری ، وزن میوه