توجه و تمرکز تقویت شده، سازه ای واحد یا چند وجهی؟ ساختار عاملی و ویژگی های روانسنجی مقیاس پنج عاملی ذهن آگاهی در ایران

چکیده: طی سال های اخیر علاقه به استفاده از تکنیک ذهن آگاهی جهت کاهش آسیب پذیری به استرس در غیاب تعریف عملیاتی هماهنگ رشد کرده و این تمرین در رویکرد های درمانی مختلف، ادغام شده و در مراکز درمان طبی و روان شناختی در دسترس است، اما سوال مهمی که وجود دارد این است که آیا ذهن آگاهی سازه ای واحد است یا اجزای متمایزی دارد و اگر دارای ابعادی است این ابعاد کدامند؟ مطالعه حاضر با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی مقیاس پنج عاملی ذهن آگاهی (بائر، اسمیت، هاپکینز، کریتمیر و تونی، ۲۰۰۶) در ایران انجام شد. ۲۴۷ (دختر: ۱۸۸، پسر: ۵۳، نامشخص: ۶) دانشجوی دانشگاه های استان تهران به مقیاس های پنج عاملی ذهن آگاهی(بائر، اسمیت، هاپکینز، کریتمیر و تونی، ۲۰۰۶)، خودشناسی انسجامی(قربانی، واتسون و هارگیس، ۲۰۰۸)، فرم کوتاه مقیاس خود مهارگری (تانجنی و همکاران،۲۰۰۴)، مقیاس نشخوار ذهنی(تراپنل و کامپ بل، ۱۹۹۹)، مقیاس حالت نگرانی(می یر، میلر، متزگر و برکوک، ۱۹۹۰)، مقیاس احساس سرزندگی(ریان و فردریک، ۱۹۹۷)، چک لیست علائم جسمانی(بارتون، ۱۹۹۵)، استرس ادراک شده(کوهن. کاماراک و مرمل اشتاین، ۱۹۸۳) و مقیاس اضطراب و افسردگی(کاستلو و کمری، ۱۹۶۷) پاسخ دادند. یافته های تحلیل عامل تاییدی مرتبه دوم نشان داد مدل پنج عامل مرتبه اول و یک عامل سطح دوم با داده ها برازش ندارد. تحلیل عامل اکتشافی پنج عامل مرتبه اول مشابه عوامل به دست آمده در نمونه خارجی  و دو عامل مرتبه دوم را آشکار کرد. نتایج بر تمایز اجزای ذهن آگاهی تاکید کرد. همبستگی های این عوامل با متغییر های پژوهش روایی همگرا و واگرای این ابعاد را نشان داد. یافته ها حاکی است مفهوم سازی  چند وجهی ذهن آگاهی به فهم این سازه و ارتباط آن با سایر متغییر ها کمک می کند و بر لزوم بازنگری نظریه ها و پژوهش در وجوه مختلف ذهن آگاهی صحه گذاشت.

کلیدواژه ها:

Attention ، Awareness ، Mindfulness ، Facets of Mindfulness ، Factor Structure ، Psychometrics properties ، کلید واژه ها: ذهن آگاهی ، ابعاد ذهن آگاهی ، ساختار عاملی ، ویژگی های روانسنجی