مقایسه عملکرد پروار و بازده لاشه گوساله ‎های آمیخته بومی با هلشتاین و سیمنتال در پرواربندی صنعتی

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: استان مرکزی از جمله قطب ­های مهم پرواربندی گوساله در کشور تلقی می­ شود. این استان با دارا بودن ۳۷۰ هزار راس گاو و گوساله اعم از اصیل، دورگ و بومی، بیش از ۴/۴ درصد از کل جمعیت گاو و گوساله ایران را در اختیار داشته و در بین استان ­های کشور حائز مقام دوازدهم می­ باشد. ضمن اینکه، این استان با تولید ۱۵ هزار تن گوشت گاو و گوساله حدود ۳/۳ درصد تولید گوشت قرمز گاو و گوساله کشور را به‎خود اختصاص داده است. در سال ­های اخیر علاقه زیادی از سوی دامداران استان برای پرواربندی گوساله ­های نژاد سیمنتال، به‎دلیل آرام بودن و بازده تولید گوشت مطلوب ­تر و نیز سازگاری با شرایط آب و هوایی این استان به­ وجود آمده است که این مسئله نیز باعث تمایل و درخواست معاونت بهبود تولیدات دامی استان جهت اجرای پروژه­ای به­ منظور تعیین بازده و خصوصیات پروار این نژاد به‎صورت علمی و مستند شد. از آنجا که در استان پژوهشی جهت مقایسه بین عملکرد رشد و پروار گوساله­ های دورگ هلشتاین و سیمنتال انجام نشده و اطلاعات اندکی از ویژگی­ های لاشه و وزن های مناسب کشتار نژادهای گاو در استان وجود دارد، پرواربندان گوساله اطلاعات دقیقی در مورد میزان بهره ­وری، مصرف خوراک و صفات رشد و کیفیت لاشه گوساله‎های نژادهای مختلف در اختیار ندارند. لذا این پژوهش به‎منظور مقایسه صفات و ویژگی­ های پروار و لاشه گوساله‎های نر دورگ نژادهای بومی- هلشتاین و آمیخته های نژادهای بومی - سمینتال در یکی از واحدهای پرواربندی استان مرکزی که شرایط و امکانات لازم برای اجرای پژوهش را داشت (داشتن باسکول و جایگاه مناسب و کافی)، انجام شد. مواد و روش‎ها: تعداد ۶۰ راس گوساله نر با میانگین وزنی ۱۰ ± ۱۶۰ کیلوگرم به دو گروه ۳۰ راسی تقسیم شدند (گروه اول گوساله‎های دورگ بومی هلشتاین و گروه دوم گوساله­ های دورگ بومی- سیمنتال). به‎نحوی‎که کمترین تفاوت از نظر وزن و وضعیت بدنی بین دو گروه وجود داشت. برای هریک از گروه­ ها، بر اساس احتیاجات مواد مغذی گوساله ­ها و با توجه به مواد خوراکی مناسب و قابل دسترس در واحد، جیره­ های متعادل و بهینه بر پایه جداول NRC گاوهای گوشتی سال ۲۰۱۶ تنظیم شد و خوراک­ های کاملا مخلوط متوازن بعد از طی یک دوره عادت دهی ۱۴ روزه، در اختیار گوساله­ ها، قرار گرفت. میانگین میزان مصرف علوفه به کنسانتره در کل دوره حدود ۴۰ به ۶۰ تنظیم گردید. در طول دوره پروار، خوراک مصرفی روزانه در سه نوبت و تا حد اشتها در اختیار گوساله ­ها قرار گرفت. میزان خوراک مصرفی روزانه گوساله ­ها ثبت شد. دام ­ها ماهیانه یک بار پس از ۱۲ ساعت محرومیت از غذا و قبل از تغذیه صبح توزین شدند و سپس محاسبه ضرایب تبدیل غذایی دام ­های هر گروه انجام شد. دوره پروار تا رسیدن گوساله­ ها به وزن مناسب ادامه یافت. در پایان دوره، تعداد ۵ راس از گوساله­ های هر گروه، پس از ۱۲ ساعت محرومیت از غذا، توزین و ذبح شدند و وزن و بازده لاشه و ضخامت چربی روی دنده ۱۲ گوساله‎ها اندازه‎گیری شد. تجزیه داده­ های مربوط به مصرف خوراک و افزایش وزن دام ها به­ صورت اندازه ­گیری­ های تکرار شده در زمان انجام شد و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن صورت پذیرفت. یافته‎ها: نتایج نشان داد که کل افزایش وزن گوساله ­ها در دوره پروار، برای گوساله­ های دورگ بومی- سیمنتال و دورگ بومی- هلشتاین به‎ترتیب ۳۶۰ و ۳۳۶ کیلوگرم بود که نشان دهنده افزایش وزن بالاتر (۲۴ کیلوگرم) گوساله‎های دورگ بومی- سیمنتال بود (۰/۰۳p=). میانگین افزایش وزن ماهانه گوساله­ های دورگ بومی- سیمنتال و بومی- هلشتاین در یک دوره پروار به‎ترتیب برابر با ۴۰ و ۳۷/۳۰۰ کیلوگرم و افزایش وزن روزانه آنها به‎ترتیب ۱/۳۳۰ و ۱/۲۴۰ کیلوگرم کیلوگرم در ماه بود (۰/۰۳۲p=). میانگین ماده خشک مصرفی روزانه در طول دوره پروار برای گوساله ­های دورگ سیمنتال و دورگ هلشتاین به‎ترتیب برابر با ۸/۰۵ و ۸/۲۸ کیلوگرم بود که تفاوت بین آن­ها معنی­ دار نبود. میانگین ضریب تبدیل غذایی در کل دوره پروار برای گوساله‎های دورگ سیمنتال و دورگ هلشتاین به‎ترتیب ۶/۰۵ و ۶/۶۷ بود که تفاوت بین دو گروه معنی­ دار بود (۰/۰۴p=). میانگین بازده لاشه گرم گوساله های دورگ سیمنتال و دورگ هلشتاین در پایان ۹ ماه پروار ۵۵/۴۵ و ۵۲/۲۷ درصد بود که تفاوت معنی­ داری بین دو گروه وجود داشت (۰/۰۱p =). ضخامت چربی پشتی بین دنده‎های ۱۲ و ۱۳ با تفاوت معنی­ داری در گوساله­ های دورگ سیمنتال کمتر از گوساله های دورگ هلشتاین (به‎ترتیب ۶/۰۵ و ۶/۷۵ میلی متر) و ضخامت عضله راسته در محدوده دنده‎های ۱۲ و ۱۳ با تفاوت معنی­ داری در گوساله‎های دورگ سیمنتال بیشتر از دورگ­ های هلشتاین بود (به ­ترتیب ۵۳/۶۲ و ۵۱/۴ میلی­ متر) (۰/۰۳۵=p). نتیجه‎گیری: نتایج حاصل شده از این پژوهش نشان داد که گوساله‎های دورگ بومی- سیمنتال دارای راندمان بهتری از نظر رشد، بازده غذایی و ویژگی‎های لاشه و گوشت نسبت به گوساله‎های دورگ بومی- هلشتاین هستند. لذا برای اقتصادی کردن تولید گوشت و تامین گوشت قرمز مورد نیاز کشور از منابع داخلی پیشنهاد می­ شود که در صورت امکان تعدادی از پرواربندی‎های کشور، اقدام به پروار نمودن این نژاد پربازده نمایند.

کلیدواژه ها:

Crossbred calves ، Fattening ، Holstein ، Simmental ، Yield ، پرواربندی ، سمینتال ، عملکرد ، گوساله دورگ ، هلشتاین